تضمین و اقتباس در جامع‌التّواریخ رشیدالدّین فضل‌اللّه همدانی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران.

2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

تضمین و اقتباس در گسترۀ مطالعات سبک­شناسی، از جمله راه­های هنری کردن متن است که شناسایی کارکردهای راستین آن­ها، اهداف دیگری را نیز در ساختار و محتوای متن آشکار  می­نماید. جامع­التّواریخ نیز از جمله متن­های تاریخی است ک تضمین و اقتباس در آن بسامد چشمگیری دارد. در این پژوهش که به روش توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از مطالعات کتابخانه­ای و اسنادی انجام پذیرفته است، کوشیده­ایم تا علاوه بر بحث دربارۀ اهداف هنری تضمین و اقتباس در متن جامع­التّواریخ، به تحلیل و ارزیابی اهداف دیگر آنها نیز بپردازیم. دستاوردهای این مقاله بر آن است که برخورد متن­های تاریخی با مقولۀ اقتباس می­تواند در بردارندۀ این اهداف باشد: کارکرد نقل به مضمون، تکرار عین مطلب، تأثیر مادۀ تاریخ در نوع نثر، استفاده از رخدادهای تاریخی برای حالت داستان­وارگی بخشیدن به متن. بررسی این اهداف نشان می­دهد که جامع­التّواریخ در برابر مقولۀ اقتباس متنی خنثی است و در برخورد با مقولۀ تضمین، بنا به سنّت رایج، از پویایی شایستۀ پذیرشی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Quatation and Adaptation in the Jame alTawarikh of Rashin Alddin Fazallah Hamedani

نویسندگان [English]

  • zeinab karami poor 1
  • Vahid Mobarak 2
1 PhD Candidate of Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran.
2 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Razi University, Kermanshah, Iran.
چکیده [English]

Quotation and adaptation are ways in which the text is artistically characterized, recognizing their true functions, they also reveals other goals in the structure and content of the text. Jame Altawarikh is also a historical text in which the use of quotation and adaptation is considerable. In this research, which has been done through descriptive-analytical method and library and documentary studies, we have tried to analyze and evaluate other goals in addition to discussing the objectives of artistic assurance and adaptation in the context of the comprehensive history. The achievements of this paper suggest that the collision of historical texts with the category of adaptation could include these goals: the function of quoting the subject, repeating the same subject, the impact of the historical material on the type of prose, the use of historical events for the state of the story-spurred to the text. A review of these goals shows that the Jame Altawarikh is neutral against adaptation, and in dealing with the category of quatation, according to the customary tradition, it has a decent reception dynamics

کلیدواژه‌ها [English]

  • : Quotation
  • Adaptation
  • Jame Altawarikh
  • History
  • quotation to the theme
  • repetition
  • استرآبادی، میرزا مهدی خان. (1387). دُرّۀ نادره. به اهتمام سیّدجعفر شهیدی. تهران. علمی و فرهنگی، چ 4.
  • بهار، محمدتقی. (1390). سبک‌‌شناسی. ج 2 و ج 3. تهران. زوّار، چ 4.
  • جرفاذقانی، ابوالشّرف ناصح بن ظفر. (1345). ترجمۀ تاریخ یمینی. به اهتمام جعفر شعار. تهران. بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چ 1.
  • جوینی، عطاملک. (1388). تاریخ جهانگشای جوینی. ج 1. تصحیح حبیب‌‌اللّه عباسی و ایرج مهرکی. تهران. زوّار، چ 2.
  • حلبی، علی‌‌اصغر. (1377). تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی. تهران. اساطیر، چ 1.
  • خاوری، سیّد خسرو. (1383). از واژه به مفهوم: اقتباس یا ترجمۀ ادبی. مجلۀ پژوهش زبان‌‌های خارجی. ش 18. صص 96 ـ 83.
  • دادلی اندرو، جیمز. (1382). بنیان اقتباس. ترجمۀ ابوالفضل حرّی. فصلنامۀ فارابی. ش 48. صص 128 ـ 119.
  • راشد محصّل، محمّدرضا. (1380). پرتوهایی از قرآن و حدیث در ادب فارسی. مشهد. آستان قدس رضوی، چ 1.
  • راوندی، محمّدبن علی بن سلیمان. (1921). راحه‌‌الصّدور و آیه‌‌السّرور. تصحیح عباس اقبال آشتیانی. تهران. اساطیر، چ 1.
  • رحمانی، هما و سیّدی، سیّدحسین. (1395). نگاهی تازه به تضمین و تطوّر تاریخی آن در آثار بلاغی عربی و فارسی. نشریۀ ادبیات تطبیقی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال 8، ش 15. صص 161 ـ 137.
  • ریپکا، یان. (1385). تاریخ ادبیات. ترجمۀ عیسی شهابی. تهران. علمی و فرهنگی، چ 3.
  • زرین‌‌کوب، عبدالحسین. (1382). نقد ادبی. تهران. امیرکبیر، چ 7.
  • صفا، ذبیح‌‌اللّه. (1391). تاریخ ادبیّات ایران. ج 2. تلخیص از دکتر محمّد ترابی. تهران. فردوس، چ 21.
  • ضیایی، مهدی. (1383). زبان و بیان جامع‌‌التّواریخ رشیدی. مجلۀ کیهان فرهنگی. ش 212. صص 63 ـ 58.
  • غنیمی هلال، محمّد. (1390). ادبیات تطبیقی. ترجمۀ سیّد مرتضی آیت‌‌اللّه زادۀ شیرازی. تهران. امیرکبیر، چ 2.
  • محمودی، مریم. (1389). اقتباس و تضمین آیات قرآن در تاریخ جهانگشای جوینی. فصلنامۀ فدک. سال 1، ش 2. صص 138 ـ 129.
  • همایی، جلال‌‌الدّین. (1389) فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران. اهورا، چ 1.
  • همدانی، رشیدالدّین فضل‌‌اللّه. (1373). جامع‌‌التّواریخ. تصحیح محمّد روشن و مصطفی موسوی. تهران. البرز، چ 1.