اقناع مخاطب در حدیقه سنایی با احتجاج به آیات و احادیث

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه محقق اردبیلی

2 عضو هیئت علمی دانشگاه

چکیده

عرفا برای اقناع و متقاعدسازی مخاطبان خود و همچنین برای انتقال و تشریح مفاهیم عرفانی، از شیوه­های مختلف و امکانات زبانی و ادبی متعددی بهره برده­اند. یکی از شیوه­هایی که در اقناع مخاطب و هم­سو کردن او با عقاید مطرح شده تأثیر شگرفی دارد، استفاده از اعتقادات مخاطب و توسل به عقاید خود ایشان است که به عنوان مهم­ترین اصل از اصول ارتباطات اقناعی نیز مطرح شده است. لذا با توجه به این که مخاطبان عرفا مسلمانان بوده­اند و آیات قرآنی و سخنان بزرگان دین جزء اعتقادات عمیق آنها محسوب می­شده، طبیعی است که عرفا برای متقاعد ساختن مخاطبان خود، از حجّیت قرآن برای حجّیت­بخشی به کلام خود بهره برده باشند. سنایی به عنوان نخستین کسی که به طور رسمی عرفان را وارد حوزۀ ادبیات کرد، با اشراف کامل به مقبولیّت قرآن و حدیث نزد مسلمانان، هر جا که لازم می­بیند، در موضوعات مختلف دینی و اخلاقی از جمله: توحید حق تعالی، تنزیه، ستایش جایگاه حضرت علی(ع)، نکوهش دنیاپرستی و ... برای اثبات صحّت گفتار خود و جلب تأیید مخاطب، به آیات و احادیث متوسل می­شود و از این طریق به راحتی کلام خود را برای مخاطب قابل پذیرش می­سازد.  

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Persuading audience in sanaie's hadiqa ,considering messages and ahadith

نویسنده [English]

  • mina shaker 1
1 Mohaghegh Ardabili Univercity
2
چکیده [English]

Mystics have used different methods, linguistic and literary facilities to persuade their own audience and also to transmit and explain mystical meanings. One of the methods that has major effects to persuade and lining up the audience is using the audience believes and resort to his believes that considered to be the most important principle of the persuading relation principles. Considering that audience of mystics are Muslims and Quran's messages and great man of Islam's speeches are considered their deep believes, it is normal that the mystics have used Qurans hojiat(considering its messages), to proof their speeches. Sanaee as a first person that brought mysticism to field of literature, with a complete dominance to Quran and hadith acceptance among Muslims, resort to messages and hadith's to prove his speeches in different issues such as: monotheism of Allah, Tanzih, praise the place of Ali (peace be upon him), remonstration of secularity and easily make his speech acceptable for audience.

کلیدواژه‌ها [English]

  • mysticism
  • persuade
  • considering sanaee
  1. فهرست کتاب ها
  2. قرآن کریم
  3. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1390) دفتر عقل و آیت عشق، تهران، طرح نو.
  4. ابن خلدون، عبدالرحمان بن محمد.(1375) مقدمه، ترجمۀ محمدپروین گنابادی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
  5. ابن منظور، جمال الدین محمد بن مکرم (1405) لسان العرب، بیروت، دار صار.
  6. امینی، عبدالحسین (1368) الغدیر، ترجمۀ جلال الدین فارسی، تهران، انتشارات کتابخانه بزرگ اسلامی.
  7. بستانی، فؤاد أفرام (1958) دائرة المعارف، بیروت، دارالمعرفه.
  8. بینگر، اتولر (1376) ارتباطات اقناعی، ترجمۀ علی رستمی، چاپ اول، تهران، مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه ای صدا و سیما.
  9. پورجوادی، نصرالله (1375) رویت ماه در آسمان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
  10. پورنامداریان، تقی (1380) در سایۀ آفتاب، تهران، سخن.
  11. تمیمی ‌مغربی، ابن‌ حیون (1373) دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام والقضایا و الاحکام عن اهل بیت رسول الله و علیهم افضل السلام، ترجمۀ عبدالله امیدوار، قم، اسماعیلیان.
  12. جرجانی، میر سیدشریف (1377) تعریفات (فرهنگ اصطلاحات معارف اسلامی)، حسن سیدعرب و سیما نوربخش، تهران، فروزان.
  13. جمالی، نصرالله (1386) گفتمان یا جدل و استدلال در قرآن، چاپ اول، اصفهان.
  14. حرّ عاملی، محمد بن حسن (1367) وسائل الشیعة، ترجمۀ علی صحت، تهران، ناس.
  15. حسینی دشتی، سید مصطفی (1385) دائرة المعارف جامع اسلامی، جلد1، تهران، مؤسسۀ فرهنگی آرایه.
  16. درّی، زهرا (1392) شرح دشواری هایی از حدیقه الحقیقه سنایی، تهران، زوار.
  17. سبزواری، ملاهادی (1372) شرح منظومه، چاپ اول، قم، انتشارات لقمان.
  18. سجادی، ضیاءالدین (1383) مقدمه ای بر مبانی عرفان و تصوف، چاپ دهم، تهران، سمت.
  19. سنایی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1377) حدیقه الحقیقه و طریقه الشریعه، تصحیح محمدتقی مدرس رضوی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
  20. سلمی، ابن‌عبدالرحمن‌محمدبن‌الحسین‌بن‌موسی الازدی (1421ه) حقایق التفسیر، قدمه و حققه سیرعمران، منشورات محمد علی بیضون، بیروت.
  21. شفیعی کدکنی، محمدرضا (1388) تازیانه های سلوک، چاپ دهد، تهران، آگاه.
  22. شهرستانی، ابوالفتح محمدبن عبدالکریم(1350) الملل والنحل، افضل الدین صدر ترکه اصفهانی، سیدمحمدرضا جلالی نائینی، تهران، اقبال.
  23. صفا، ذبیح الله (1384) تاریخ ادبیات ایران، جلد اول، چاپ بیست و چهارم، تهران، ققنوس.
  24. طباطبایی، سیدمحمدحسین (1363) تفسیر المیزان، مترجم سیدمحمد باقر موسوی همدانی، تهران، محمدی.
  25. کلینی، محمد بن یعقوب (1369) اصول کافی، ترجمۀ سیدجواد مصطفوی، جلد اول، تهران، کتابفروشی علمیه اسلامیه.
  26. متولی، کاظم (1384) افکار عمومی و شیوه های اقناع، چاپ اول، تهران، انتشارت بهجت.
  27. مجتبایی، فتح الله (1374) دائرة المعارف بزرگ فارسی، جلد دوم، زیرنظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، نشر مرکز دائرة المعارف بزرگ فارسی.
  28. مجلسی، محمدباقر (1363) بحارالانوار، ترجمۀ ابوالحسن موسوی همدانی، تهران، کتابخانه مسجد حضرت ولی عصر (عج).
  29. مصطفوی، حسن (1385) التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، نشرکتاب.
  30. مکارم شیرازی، ناصر (1380) به کوشش جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
  31. مکارم شیرازی، ناصر (1387) برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم و تحقیق احمدعلی بابایی، چاپ پنجم، قم، انتشارات دار الکتب الاسلامیه.
  32. ملاصدرا، صدرالدین محمد (1384) مفاتیح الغیب، ترجمۀ محمد خواجوی، تهران، نشر مولی.
  33. فهرست مقالات
  34. احمدی، جمال و همکاران (1386) «اندیشۀ کلامی سنایی دربارۀ عرش و استوا» نشریه دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 22، زمستان 1386، صص 64-35.
  35. محرمی، رامین (1388) «دیدگاه حکیم سنایی در باب شرور در حدیقه» فصلنامۀ فلسفه و کلام اسلامی آینۀ معرفت، دانشگاه شهید بهشتی، صص102-88
  36. داودی مقدم، فریده (1383) «دیدگاه های سنایی دربارۀ ابلیس» دو فصلنامۀ پژوهش زبان و ادبیات فارسی، دوره جدید، شماره دوم، بهار و تابستان 83، صص99-89.
  37. زرقانی، سید مهدی و فرضی آشوب، منیژه (1387) «مفهوم تنزیه از دیدگاه غزالی و سنایی» فصلنامۀ علمی پژوهشی کاوش نامه، سال نهم، شماره 16، صص 198-163.
  38. نیکوبخت، ناصر (1392) «قضا و قدر در مثنوی معنوی» مجلۀ کهن‌نامۀ ادب پارسی، سال چهارم، شماره3، صص34-21.
  39. نبی لو، علیرضا (1392) «جلوه آیات و مضامین قرآنی در آیینۀ اشعار حکیم سنایی» فصلنامه مطالعات ادبی قرآنی، دانشکده اصول الدّین قم، سال اول، شماره 1، صص132-110.
  40. حیدری، حسین. (1385) «بررسی تطبیقی جبر و اختیار در آثار سنایی و متکلمان مسلمان» مطالعات عرفانی، شماره سوم، صص122-91.