بررسی آراء تاریخ یعقوبی در باب مانی و مانویّت

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

تاریخ یعقوبی از جمله کتب تألیف شده در سده‏های نخست اسلامی است که در بخشهایی از آن به ذکر قسمتی از حوادث تاریخی و اجتماعی زمان مانی می‏پردازد. مانویّت که به عنوان گرایشی فکری و در عین حال نهضتی اجتماعی در سد‌‌ة سوم میلادی توسّط مانی بنیان نهاده شد، عصاره‏ای از باورهای رایج زمان خود و پیش از خود بود. این آیین، تلفیقی از تفکّرات گوناگون از جمله: مسیحیّت، آراء گنوسی، عقاید قدیمی بابلی، فلسفة بودایی و عقاید ایرانی زردشتی و غیر زردشتی بود که به دوران اسلامی نیز رسید و بازتاب آن در آثار باقی مانده از مورّخان، محقّقان و ... به عربی و فارسی بعد از اسلام دیده می شود. این آیین که بنیانگذارش داعیة جهانی بودن آن را در سر می‏پرورانید، با حوادث و اتّفاقاتی روبه رو شد که مسیری متفاوت از یک دین جهانی یافت. این رویدادها و حوادث تحت تأثیر نیروهای دینی و مذهبی زمان مانی و در رأس آن زرتشتی‏گری به وجود آمد. در این گفتار با بررسی آراء تاریخ یعقوبی در خصوص مانی و حوادث و اتّفاقات زمان وی، به بررسی این حوادث و نیز به گزارشی از وضعیّت دین در زمان مانی پرداخته می‏شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Views of Tarikh al-Ya'qubi on Mani and Manichaeism

چکیده [English]

Tarikh al-Ya'qubi is one of the books written in the first centuries of Islam, in parts of which some historical and social events in Mani’s era are mentioned. Manichaeism ، founded by Mani, an intellectual tendency and at the same time a social movement in the 3rd century AD, was an extract from the prevailing beliefs of his time and the time before him. This ritual was a compilation of various thoughts including Christianity, Gnostic views, old Babylonian beliefs, Buddhist philosophy, and Iranian Zoroastrian and non-Zoroastrian beliefs that reached the Islamic era. This religion, whose founder claims is universal, was confronted with events that led it to a different path than a universal religion. . These events were influenced by the religious forces of the time, particularly Zoroastrianism. In this study, by examining the views of Tarikh al-Ya'qubi on Mani and the events of his time, these events and also the status of religion in his era is discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tarikh al-Yaqubi
  • Mani
  • Manichaeism