مانی یکی از پیامبران ایران باستان است که دین گنوسی و جهان شمول مانویّت را پایه‌گذاری کرد. او در 14 آوریل 216 میلادی از پدری اهل همدان و مادری اشکانی در آسورستان بین النّهرین به دنیا آمد. او از زمان جوانی زندگیش را وقف تبلیغات مانویّت کرد. تا سال 277 با تلاش‌های مانی این آیین به خاطر سازماندهی مناسب و سیستم تعلیماتی که قابل سازگاری با هر فرهنگی بود، توانست در غرب به سوریه، عربستان، بالکان، آفریقا، اسپانیا، ایتالیا و... گسترش یافته و در شرق تا اقیانوس هند و دریای چین برسد. سرانجام موفقیّت های مانی، موبدان زرتشتی را چنان نگران کرد که بهرام شاه را تحریک کردند و وی نیز مانی را زندانی کرد. با این وجود زمانی که او در سنّ شصت سالگی در زندان درگذشت، کتاب‌های زیادی تألیف کرده و آیینی جهانی را پایه‌گذاری کرده بود که پیروان زیادی در سراسر جهان داشت. یکی از این افراد آگوستین قدّیس است که حدود ده سال از نیوشانهای مانوی بود. امّا حتّی پس از پذیرفتن مسیحیّت نیز ثنویّت مانوی را نگه‌داشت. هدف مقاله این است که با توجّه به آثار تاریخی، فلسفی و سیاسی ثابت کند آگوستین از جهان‌بینی مانوی برای پی‌ریزی شالودة فلسفه سیاسی خود استفاده کرد.
)