چکیده

اصول و مفاهیم مرتبط با آئین فتوّت، یکی از مضامین آثار سعدی است. با عنایت به اینکه سعدی، خود انسانگراست و بر احوال آدمی و اجتماع توجّه دارد، طبعاً با عوالم فتیان که چنین گرایشاتی دارد، تناسب فکری داشته است. در این مقاله، با توجّه به وقایع زندگی سعدی و روزگار او، زمینه هایی که این شاعر را به طور عملی و نظری با آیین جوانمردان مرتبط می کند، بررسی شده است. در ابتدا به وضعیّت فتوّت در روزگار سعدی و میزان گسترش آن در روزگار وی اشاره شده است. سپس به مجاری ای که سعدی را می توانست به فتوّت ملحق کند، اشاره شده است. فتوّت در روزگار سعدی، در اوج گسترش خود بوده است. خلیفۀ صاحب نفوذی همچون الناصرلدین ا... از آن پشتیبانی می کرد و خود عملاً وارد آن شده بود. بنا بر امر او، در بخش های وسیعی از دنیای اسلام آن روز فتوّت رسمیّت یافت و گسترش کم نظیری پیدا کرد. سعدی مسافر، از راه گذر به سرزمین هایی که فتوّت در آنها رایج شده بود و نیز از طریق تعالیم مدرسه و خانقاه، بویژه به واسطۀ شیخ شهابالدین سهروردی به دنیای فتیان راه یافته و در نهایت در حلقۀ آنها در آمده است.