نوع مقاله : مروری
چکیده
دورۀ قاجاریّه یکی از پر نشیب و فرازترین دورههای تاریخ زبان و ادبیّات فارسی است. این امر مدلول عوامل متعدّدی است که مهمترین آنها تحوّل چشمگیر در زبان فارسی (نوشتاری) به علّت ارتباطات سیاسی، علمی، فرهنگی، نظامی و... با غرب است. تأسیس دارالفنون، نهضت بزرگ ترجمه، نگارش سفرنامههای افراد زیادی از فرنگرفتگان، رواج روزنامهها، رشد سطح آگاهی مردم، ظهور انقلاب مشروطه و ...، در تغییر چهرة زبان فارسی(اعم از واژگان، نثر و ...) مؤثّر بوده است. بیشترین تأثیرپذیری زبان فارسی از نظر واژگان نظامی(از زبانهای اروپایی) در این دوره، از زبان فرانسه بوده است و زبانهای انگلیسی و روسی در مرتبة بعدی قرار دارد؛ امّا بیشترین تأثیرپذیری واژگان نظامی از زبانهای شرقی در این دوره، از زبان های عربی و ترکی بوده است که ریشههای تاریخی، سیاسی، فرهنگی و دینی دارد. در اواخر دورة قاجاریّه، برخی از فرماندهان نظامی متوجّه ورود بیحدّ و حصر واژگان بیگانة نظامی در زبان فارسی شدند و از سالهای 1300 ه.ش. به بعد درصدد برطرف کردن این نقص برآمدند و در نهایت، این احساس تعهّد در زمینة پاسداشت مقام و منزلت زبان فارسی، به پیدایش فرهنگستان ایران انجامید.
کلیدواژهها