چکیده

در بسیاری از مکاتب ادبی چه سنّتی و چه نو، زبان به عنوان یکی از مهم‏ترین عناصر شعر مورد بررسی ناقدان قرار گرفته و می‏گیرد. اهمّیّت زبان در نقد ادبی، در مکتب فرمالیست روس و فرزند آن ساختارگرایی، بیش از مکتب‏های دیگر است. پایۀ فکری این مکاتب بیش‏تر بر برجستگی متون ادبی و غرابت و دوری آن از زبان عادّی و معمول است که به عنوان یکی از مهم‏ترین و اساسی‏ترین شیوه‏های زیبا‏سازی اثر و نفوذ در دل مخاطب بررسی می‏شود. یکی از راه‏های برجسته‏سازی متون ادبی، هنجار گریزی است و یکی از راه‏های هنجارگریزی برای ایجاد زیبایی اثر ادبی ، باستان‏گرایی است. از میان شاعران معاصر ایران، احمد شاملو از جمله کسانی است که یکی از اساسی‏ترین پایه‏های زبانیِ شعر خود را بر باستان‏گرایی نهاده است. از مشخّصه‏های اصلی شعر او، توجّه به متون گذشته‏ به عنوان منبع بزرگ زبانی برای برجسته‏سازی و... است. یکی از متن‏هایی که بسیاری از ناقدان و صاحب‏نظران به عنوان منبع زبانی شعر شاملو مطرح می‏کنند، نثر شیوای تاریخ بیهقی است. در این مقاله سعی بر این است وجوه شباهت‏های شعر شاملو با تاریخ بیهقی آشکار شود و این شباهت‏ها با استفاده از آرای فرمالیستی و ساختارگرایی‏ بررسی شود.