چکیده

با توجّه به اینکه میان نخستین دست نوشته های شاهنامه، با وفات سرایندۀ بزرگ آن فردوسی ،دویست سال فاصله افتاده است و در دست نوشته ها تعداد ابیات بین چهل و هشت هزار تا بیش از شصت هزار است؛ پژوهندگان این کتاب سترگ، میان آنچه براستی سرودۀ فردوسی است، با آنچه ابیات و داستان های الحاقی خوانده می‌شود، اتّفاق نظر ندارند. بسا ابیاتی که به ملاحظات گوناگون در متن گنجانیده شده است.یکی از این ملاحظات، مسائل سیاسی دوران فردوسی است؛ از این رو بسیاری برآنند که ستایش‌های محمود در شاهنامه بنیادی ندارد. از گونۀ این ستایش‌ها، خوابی است که در ابتدای داستان گشتاسب از زبان فردوسی بیان می‌شود و دقیقی در خوابی که بیشتر متضمّن ستایش محمود غزنوی است، از او می‌خواهد تا سروده‌هایش را در شاهنامه بگنجاند. گرچه این خواب در همۀ نسخه های چاپی شاهنامه دیده می شود، امّا نکاتی در آن، درستی انتساب آن را به فردوسی مورد تردید قرار می‌دهد. این جستار در تحلیلی درون متنی، موضوع را برمی‌رسد.