بررسی رویکرد جنسیتی بر مبنای مضمون خیانت و بی‌وفایی (در اشعار فروغ، سیمین بهبهانی، شهریار، رهی معیری)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

2 دانشیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران

چکیده

نقش اجتماع و عوامل سیاسی در تفاوت زبان بشر امری انکارناپذیر است و چنین مسئله‌ای به همراه مسائل زیستی، جبرها و تحمیل‌های متعدد سبب تفاوت زبان مردانه و زنانه می‌شود. این تفاوت در کنار مضمون خیانت در اشعار شاعران نمونه‌های قابل توجهی را به وجود آورده است. در این پژوهش کوشش شده است با توجه به مؤلفه خیانت و با تکیه بر آرای لیکاف، زبان چهار شاعر معاصر (فروغ فرخزاد، سیمین بهبهانی، شهریار، رهی معیری) معرفی و در نهایت با یکدیگر مقایسه شود. چنین رویکردی موجب شناخت نگاه‌های متفاوت به زن یا مرد و به‌طور کلی تلقی این شاعران از روابط بین عاشق و معشوق زمینی با محوریت خیانت می‌شود. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که حضور رنگ‌واژه‌ها، سوگندواژه‌ها و موارد دیگر در زبان فرخزاد و بهبهانی بسیار بارز و آشکار است، در مقایسه با آن شهریار و معیری با توجه به کاربرد زبان مردانه نسبت به این مسائل بی‌توجه هستند. نوع نگاه جنسیتی و توجه به مسائل فمینیستی نیز در اشعار فرخزاد و بهبهانی بارزتر است و آنها در کنار بازگو کردن مسائل مربوط به خیانت‌ورزی می‌کوشند دید مخاطب را نسبت به جنس زن تغییر دهند، اما در قیاس با آن دو در اشعار شهریار مسئلۀ خیانت و بی‌وفایی به‌ندرت سبب تفاوت و آشکارسازی جنسیت و یا دید برتری‌جویانه مرد نسبت به زن می‌شود. در مقابل در اشعار رهی معیری تفاوت جنسیتی دیده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Gender Approach Based on the Theme of Betrayal and Infidelity

نویسندگان [English]

  • Mahmood Foroutan Mehraderani 1
  • Reza Ruhani 2
  • Reza Shajari 2
1 PhD Candidate of Persian Language and Literature, University of Kashan, Kashan, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, University of Kashan, Kashan, Iran
چکیده [English]

The role of society and political factors regarding the differences of human language is undeniable, and such issues, together with biological factors, forces, and multiple impositions, causes the differences between male and female languages. This difference, along with the theme of betrayal in poets' poems, has created remarkable examples. In this research, considering the betrayal component and based on Robin Lakoff's opinions, an attempt has been made to introduce the languages of four contemporary poets, and finally to compare with each other. Such an approach leads to the recognition of the differences in the views on woman and man, and in general, the perception of these poets about the relationship between the earthly lovers centered on betrayal. The findings of this research indicate that the languages of Farrokhzad and Behbahani are very clear in the use of color words, promise words, etc. Compared to these two, the languages of Shahryar and Mo'ayyeri, due to the use of masculine language, are indifferent toward these elements. The type of gender perspective and attention to feminist issues is also more obvious in the poems of Farrokhzad and Behbahani, and besides recounting issues related to infidelity, they try to change the audiences' views toward woman. But in comparison with these two, in Shahryar's poems, the components of betrayal and disloyalty have never caused the gender distinction, or the superiority of man over woman. On the other hand, a gender distinction can be seen in the poems of Rahi Mo'ayyeri.

کلیدواژه‌ها [English]

  • betrayal
  • Forough Farrokhzad
  • Simin Behbahani
  • Shahriar
  • Rahi Mo’ayyeri
  • آبرامز،ام.اچ (1386) فرهنگوارۀ اصطلاحات ادبی، ترجمۀ سیامک بابایی، تهران: جنگل.
  • ابراهیمی، مختار (1392) «گرایش فمینیستی در شعر سیمین بهبهانی»، زن و فرهنگ، س4، ش 16. ص 69تا81.
  • بساک، حسن و فریده صمدی بخارایی (1395) «نگاهی به عشق و خیانت»، کنگرۀ بین‌المللی زبان و ادبیات فارسی، ص 1تا 16.
  • بهبهانی، سیمین (1391) دیوان اشعار، تهران: نگاه.
  • بهمنی مطلق، یدالله و بهزاد مروی (1398) «بررسی زبان زنانه و مردانه در رمان شب‌های تهران از منظر دستور زبان»، پویش درآموزش علوم انسانی، س4، ش 15، ص21تا37.
  • بهمنی مطلق، یدالله و نرگس باقری (1391) «مقایسه زبان زنان در آثار سیمین دانشور و جلال آل احمد»، زن و فرهنگ، س3، ش11، ص 43تا59.
  • پارسانسب، محمد (1388) «بن مایه‌ها، تعریف، گونه‌ها کارکردها»، نقد ادبی، س1 ، ش 5، ص40-7
  • خسروپناه، عبدالحسین (1388) تبیین و تحلیل فمینیسم، طهورا، س2، ش 4، ص 101 تا 120
  • داد، سیما (1375) فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
  • درویشی، امید و کیطور زیرک‌ساز (۱۳۹۹) «زن در اشعار سیمین بهبهانی»، پژوهش‌نامه اورمزد ،ش 53، ص 235 تا 249
  • دخت‌مشهور، پروین (1390) «موضوع و مضمون در غزل رهی معیری»، ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، س 9، ش17، ص 211تا230
  • روزبه، محمدرضا (1381) ادبیات معاصر نظم، تهران: انتشارات روزگار.
  • زرقانی، سیدمهدی (1384) چشم‌انداز شعر معاصر ایران، تهران: انتشارات دبیرخانه شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی.
  • سجادی، مهدی (1384) «فمنیسم در اندیشۀ پست‌مدرنیست»، مطالعات راهبردی زنان، س8، ش 19، ص 1 تا 34
  • سلیمان‌زاده، لیلا؛ محمدرضا، شادمنامن و کیان پیشکار (1394) «بررسی و مقایسه تطبیقی بن مایه‌های فکری در اشعار محمد حسین بهجت تبریزی و رابرت لی فراست»، تحلیل و نقد متون زبان و ادبیات فارسی، ش 25، ص 97 تا 124
  • سلیمانی، فرامرز (1371) بارورتر از بهار، تهران: نشر دنیای مادر
  • شمیسا، سیروس (1376) نگاهی به فروغ، تهران: مروارید.
  • شهریار، محمد حسین بهجت تبریزی (1372) کلیات دیوان، به تصحیح خطی خود استاد، تهران: نگاه زرین.
  • فتوحی، محمود (۱۳۹۰) سبک‌شناسی، نظریه‌ها رویکرد‌ها و روش‌ها، تهران: سخن.
  • فرخزاد، فروغ (1379) دیوان اشعار، با مقدمه بهروز جلالی، تهران: مروارید.
  • فریدمن، جین (1381) فمینیسم، ترجمۀ فیروز مهاجر، تهران: آشیان.
  • غلامی، حمیده و معصومه بخشی‌زاده (1392) «شعر زنانه ایران و سبک گویشی زنانه»، سبک‌شناسی نظم و نثر فارسی (بهار ادب)، س 6، ش4، ص225تا244
  • کاظمی، فروغ (1389) «زبان زنان»، پازند، س7، ش25، ص 101تا115
  • لیکاف، رابین تالمک (1399) زبان و جایگاه زن، ترجمۀ مریم خدادادی و یاسر اسماعیل پور، تهران: نگاه.
  • محمدی، حسنعلی (1372) شعر معاصر ایران: از بهار تا شهریار، ج2، تهران: ارغنون.
  • مشیرزاده، حمیرا (1385) از جنبش تا نظریه‌های اجتماعی، تهران: نشر پژوهش.
  • معماریان، انسیه (1390)،«خیانت در شاهنامه»، تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی، د 3، ش 10، ص 163تا202.
  • معیری، محمد حسین (1387) دیوان رهی معیری، تهران: انتشارات نگاه.
  • منزوی، حسین (1372) این ترک پارسی‌گوی، تهران: برگ.
  • مهاجر شجاعی، پرویز (1390) «تفسیر غزلی از حافظ»، جنایت و خیانت، ش 91، ص 97.
  • نبئی، زهرا (۱۳۸۹ ) «بررسی افکار و اندیشه‌های فروغ فرخزاد»، ادبیات فارسی، س6، ش 15، ص 153 تا 186