چکیده
میرزا محمّد حسین شعاع شیرازی، متخلّص به «شعاع» و ملقّب به «شعاعالمُلک» از تذکرهنویسان و شاعران عهد قاجار و اوایل دورۀ پهلوی است. محققان پیشین در مورد زندگی و احوال وی به کوتاهی سخن راندهاند و به برخی از آثار وی اشاره نکرده یا دچار لغزشهایی شدهاند که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد. با وجود آنکه وی از بزرگترین قصیدهسرایان فارس در آن دوره محسوب میشود ولی متأسفانه هنوز دیوان حجیمش منتشر نشده است. از اشعار وی سیزده نسخۀ پراکنده در کتابخانههای دانشگاه تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و کتابخانۀ فرمانفرمایان وجود دارد که در این مقاله یکایک آن نسخ معرفی شده و مورد بحث قرار خواهد گرفت. این مقاله به شیوۀ کتابخانهای جمعآوری شده و تلاش گردیده است متونی که شعاع شیرازی آنها را تصحیح کرده، نوشته یا سروده است مورد تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش کتابخانۀ شخصی شعاع که جزو کتابخانههای شخصی کمنظیر ایران بوده و شامل منابع اصلی برای تدوین تذکرههای وی بوده معرفی و برخی کتابهای موجود در آن کتابخانه مورد شناسایی قرار گرفته است.
کلیدواژهها