دوفصل نامه
چکیده
در طول تاریخ ادب فارسی، مخاطبانِ گونه‌گونِ شعر فارسی و حتی مردمِ هم‌روزگارِ شاعران قدیم و جدید، غالباً نامِ درست و کامل بسیاری شاعران را نمی‌دانسته‌اند و بیشتر، آن‌ها را بر اساس نامِ هنری و یا تخلص شعری‌شان می‌شناخته‌اند؛ بنابراین شاعران همواره در انتخاب تخلص، دقت و وسواس بسیاری به خرج می‌داده‌اند تا زیباترین و سازگارترین تخلص را برای خویشتن برگزینند. به همین سبب است که برخی شاعران بعد از مدتی درمی‌یافته‌اند که بنا به علل مختلف، نیاز است تخلص خود را تغییر دهند. باید در نظر داشت که «تغییر» آن‌هم از نوع «تخلص» تأثیری شگرف در تکوین و تداوم حیات شعری شاعران داشته است؛ یعنی وقتی‌که شاعری با تخلص قدیم، نامی برای خود دست‌وپا کرده بود و آن تخلص بر شعرهای وی نیز خوش نشسته بود، احتمال داشت با تغییرِ آن، ادامۀ حیات شعری خود را دچار چالش‌های سخت و دشوار نماید. در این جُستار، برخی دلایل تغییر تخلص شاعران به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی بررسی شده است و نشان داده شده که تغییر تخلص شاعران، به‌عنوان یک سنّت ادبی، تحت تأثیر شاخصه‌های سیاسی، اجتماعی، ادبی، فردی و غیره صورت پذیرفته است. دراین‌بین، برخی شاعران ضمن انتخاب تخلص جدید، تخلص قبلی خود را نیز رها نکرده‌اند و بعضی دیگر، تخلص جدید را در سروده‌های قبلی جایگزین تخلص قدیم کرده‌اند و گروهی دیگر، پایبندی چندان به تخلص جدید هم نداشته‌اند؛ گاه به تخلص قبلی بازگشته‌اند و گاه تخلص‌های تازه و تازه‌تر را آزموده‌اند که همۀ این موارد را می‌توان در خصوص هر شاعر به‌صورت جداگانه بررسی کرد.
کلیدواژه‌ها
)