The Origin of the Name “Isfandiyar”

Document Type : علمی - پژوهشی

Author

Assistant Professor, Department of Ancient Culture and Languages, University of Tehran, Tehran, Iran

Abstract

According to the phonological rules of New Persian, the name "Isfandiyar," which belonged to Gushtasp’s brave son, is an irregular word. This name is derived from Old Iranian "*Spanta.dāta-", and should be pronounced in New Persian as "Ispandiād", as in Middle Persian. However, there is no attestation of this pronunciation in Persian books. This article argues that the proper name "Isfandiyar" is actually a loanword in New Persian, originating from the Azari dialects. A phonological peculiarity of Azari is changing Old Iranian */t/ to /r/ in postvocalic or intervocalic positions. Furthermore, we provide evidence that the Parthian house of Mihran, who claimed that Isfandiyār was one of their ancestors, was the primary source of stories about this hero. As rulers of the Caucasus and Azerbaijan, they delivered the Azari form of his name to the central and eastern Iranian regions in two stages. During the rebellion of Bahram Chobin, they made prominent resemblances between the stories of Isfandiyar and Bahram, which helped to spread the Azari form of his name. In the second stage, the rulers of the Samanid dynasty, who claimed to have descended from Bahram Chobin, extended the Mihranī version of the heroic exploits of Isfandiyar to Khorasan and eastern Iranian regions. As a result, the Azari form of the name became more prevalent, and other forms of this proper name were forgotten, as evidenced by the works of contemporary poets and authors in other regions of Iran.

Keywords

References

  • آیوازیان، ماریا (1381) ریشه‌یابی نا‌م‌های خاص ارمنی برگرفته از زبان‌های ایرانی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  • باقری، مهری (1380) واج‌شناسی تاریخی زبان فارسی، تهران: قطره.
  • بررسی فروردین‌یشت (سرود اوستایی در ستایش فروهرها) (1382) چنگیز مولایی، تبریز: دانشگاه تبریز.
  • بلعمی، ابوعلی (1386) تاریخ بلعمی، تصحیح محمد پروین گنابادی، محمدتقی بهار، تهران: هرمس.
  • بندهشن (1384) تصحیح فضل‌الله پاکزاد، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  • تاریخ سیستان (1381) تصحیح محمدتقی ملک‌الشعرای بهار، تهران: معین.
  • ثعالبی، ابومنصور (1900) غرر اخبار ملوک الفرس و سیرهم، هرمان زوتنبرگ، پاریس (افست مکتبه)
  • حسن‌دوست، محمد (1393) فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی، ج1، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار.
  • خالقی‌مطلق، جلال (1386) «قطعاتی از اسطوره‌های ایرانی در نوشته‌های گریگور ماگیستروس»، در سخن‌های دیرینه (سی گفتار دربارۀ فردوسی و شاهنامه)، تهران: نشر افکار، ص 25 تا 44.
  • خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین (1380) تاریخ حبیب‌السیر فی اخبار افراد بشر، ج1، تصحیح محمد دبیرسیاقی، مقدمه جلال‌الدین همایی، تهران: خیام.
  • دینکرد (1399) کتاب هشتم، آوانویسی، ترجمه، یادداشت و واژه‌نامه محسن نظری فارسانی، تهران: فروهر.
  • دینوری، احمد بن داود (1960) اخبارالطوال، تصحیح و تحقیق محمد عبدالمنعم عامر، مصر: وزاره الثقافه و الارشاد القومی.
  • زوندرمان، ورنر (1386) «زبان‌های ایرانی میانۀ غربی» در رودیگر اشمیت، راهنمای زبان‌های ایرانی، ج1، ترجمۀ آرمان بختیاری و همکاران، تهران: ققنوس.
  • طبری، محمد بن جریر (1969) تاریخ الرسل‌ و الملوک، ج1، 2 و 4، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، مصر: دارالمعارف.
  • فرخ‌مرد بهرامان (1399) مادیان هزاردادستان، آوانویسی، برگردان فارسی، یادداشت‌ها و واژه‌نامه نادیا حاجی‌پور، تهران: فروهر.
  • فرخی سیستانی، علی بن جولوغ (1380) دیوان حکیم فرخی سیستانی، تهران: زوار.
  • قائم‌مقامی، احمدرضا (1401) «نام آذربایجان و یک نکتۀ مختصر گویشی و لغوی»، در چهل گفتار در فرهنگ و تاریخ و ادب ایران، تهران: خانۀ فرهنگ و هنر گویا: 280-291.
  • گردیزی، ابوسعید عبدالحی بن ضحاک (1363) تاریخ گردیزی، تصحیح و تحشیه و تعلیق عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
  • مارکوارت، ژوزف (1399) وهرود و ارنگ جستارهایی در جغرافیای تاریخکی و اساطیری ایران شرقی، ترجمه با اضافات از داود منشی‌زاده، تهران: بنیاد موقوفات افشار.
  • مسعودی، علی بن حسین (1893) التنبیه و الاشراف، یان دوخویه: لیدن، بریل.
  • مسعودی، علی بن حسین (2005) مروج الذهب و معادن الجوهر، جزء اول، کمال حسن مرعی، بیروت: المکتبه العصریه.
  • مولایی، چنگیز (1395) «فعل در گویش کلاسوری»، زبان فارسی و گویش‌های ایرانی، س 1، د 2، پاییز و زمستان، ص 43 تا 65.
  • میثمی، جولی اسکات (1391) تاریخ‌نگاری فارسی سامانیان، غزنویان، سلجوقیان، ترجمۀ محمد دهقانی، تهران: ماهی.
  • نولدکه، تئودر (1384) حماسۀ ملی ایران، ترجمۀ بزرگ علوی، تهران: نگاه.
  • Boyce, M. (1955) “Zariadres and Zarēr”, BSOAS 17, No.3: 463-477.
  • Catford, C. (2001) "On Rs, rhotacism and paleophony",Journal of the International Phonetic Association 31, No. 2: 171–185
  • Ctesias (2010) History of Persia tales of orient, Lloyd Llewellyn-Jones & James Robson, London and NewYork: Routledge.
  • Dasxuranci, M (1961) The History of Caucasian Albanians, translated by C.F.J. Dowsett, London: Oxford University Press.
  • Henning, W.B. (1954) “The Ancient Language of Azerbaijan”, Transactions of the Philological Society :157-177.
  • Hübschmann, H. (1895) Persische Studien, Strasburg: Verlag von Karl J. Trübner.
  • Hübschmann, H. (1897) Armenische Grammatik, Leipzig, Druck und Verlag von Breitkopf & Härtel.
  • Huyse, P. (1999) Die Dreisprachig Inschrift Šābuhrs I. An der Kaʽba- i Zardušt (ŠKZ), Band I, London: School of Oriental and African Studies.
  • Justi, F. (1895) Iranisches Namenbuch, Marburg: N.G.Elwertsche Verlagsbuchhandelung.
  • Kent, R. (1953) Old Persian, Grammar, Texts, Lexicon: New Haven.
  • Lurije, P. (2010) Personal Names in Sogdian Texts, Wien: Verlag der Österreischichen Akademie der Wissenschaften.
  • Marquart, J. (1895) “Beiträge zur Geschichte und Sage von Erān”, ZDMG 49, No. 4: 628-672.
  • Moses Khorenats‘i (1980) History of the Armenians, translation and commentary on the literary sources by Robert W. Thomson, Cambridge, Massachussets, London: Harvard University Press.
  • Noldeke, T. (1895) Persische Studien II: Wien.
  • The Pahlavi Texts (1897) Jamaspji Dasturji Minocheherji Jamasp-Asana, Bombay: Fort Printing Press.
  • Pourshariati, P. (2008) Decline and Fall of the Sassanian Empire: The Sassanian – Parthian Confederacy and the Arab Conquest of Iran, London and New York: I.B. Tauris.
  • P’wstws Buzand (1985) History of the Armenians, translated from Classical Armenian by Robert Bedrosian, New York.
  • Sims-Williams, N. (2010) Bactrian Personal Names, Wien: Verlag der Österreischichen Akademie der Wissenschaften.
  • Tabari, Abu Djafar Muhammad (1893) Annales, 5, M.J. De Goeje, Leiden: E. G. Brill.
  • Tha'alibi (1900) Histoire des rois des Perses (texte arabe), texte arabe publié et traduit, imprimrie nationale, Paris.
  • The Armenian History attributed to Sebeos (1999) translated with notes by R.W. Thomson, historical commentary by James Howard-Johnson, Liverpool: Liverpool University Press.
  • Theophylact Simocatta (1986) The History of Theophylact Simocatta, English translation with Introduction and notes Michael & Mary Whitby, Oxford, New York: Oxford University Press.
  • Von Stackelberg, R. V. (1898a) “ Bemerkungen zur Persischen Sagengeschichte“, WZKM 12: 230-248
  • Von Stackelberg, R. V. (1898b) “ Die Iranische Schützensage“, ZDMG 58, No. 4: 853-858.

Files

Share

How to cite

Statistics