طنز در متعالی‌ترین شکل خود، نوعی نقد جامعه‌شناسانه است و به موازات آن، ماهیت نقد، امکانات تازه‌ای را کشف‌می‌کند و به مفاهیم هیئت تازه می‌بخشد. حماسه‌های مضحک، از خلاقانه‌ترین اشکال طنز و حاصل تلفیق گفتمان‌های طنز و حماسه‌اند که در تاریک‌ترین دورۀ سیاسی ایران تولد یافته‌اند. مردمی که «جنگ» را در هجوم، قتل و غارت مغول و تیموری، به بدترین شکل تجربه کرده‌اند، روح عصیانگرشان آنان را برآن می‌دارد تا به هر شیوۀ ممکن، ماهیت نبرد را به چالش بکشند و چه قالبی مطمئن‌تر از طنز و شخصیت‌های مضحک؟ مهم‌ترین حماسه‌های مضحک منظوم ادبیات فارسی پیش از مشروط عبارت‌اند از: موش و گربه، مزعفر و بغرا و صوف و کمخا. این آثار، از لحاظ به‌کارگیری سازوکارهای حماسی بسیار غنی‌تر از حماسه‌های مضحک پس از مشروطه‌اند، تقابل دوگونۀ گفتمان در آن‌ها وضوح بیشتری دارد و از جهت ویژگی‌های اصلی این نوع ادبی، از اصالت ویژه‌ای برخوردارند و با بررسی آن‌ها می‌توان به اصلی‌ترین شگردهای تلفیق گفتمان‌های طنز و حماسه راه‌برد؛ زیربنای شکل‌گیری هر طنزی، عنصر «ناسازگاری» است و بهترین روش شناخت کیفیت آثار طنز، بررسی شگردهای ناسازگاری در آن‌هاست. مهم‌ترین عناصر طنزساز در این آثار، برآمده از ناسازگاری «گفتمانی» و «معنایی»ست. انتقاد در ناسازگاری گفتمانی، در دو کارکرد: نقد قدرت حاکمه و ارزش‌های اجتماعی در نوسان است و در این بخش، طنزپردازان به شرح نمادینی از اوضاع جامعه و بیان اصلی‌ترین نیازهای جامعۀ خود می‌پردازند و با ایجاد ناسازگاری معنایی با نقد ضد‌قهرمان و رذایل موجود در اجتماع، عوامل عدم‌پیشرفت جامعه را به مخاطب یادآور‌می‌شوند.
- زاکانی، عبید(1332)، موش و گربه، تهران، انتشارات کتابفروشی ادبیه.
- شمیسا، سیروس(1386)،نگاهی تازه به بدیع، چ سوم، تهران، میترا.
- عباسی، جواد و جواد راشکی علی‌آباد(1389)، «عنایت به شاهنامۀ فردوسی و شاهنامه‌سرایی در عصر فرمانروایی مغولان بر ایران»،جستارهای ادبی، شمارۀ 169، تابستان، 19-44.
nemati, Y. (2019). تحلیل طنزپردازی در حماسه‌های مضحک منظوم از قرن هشتم تا پیش از مشروطه. Literature History, 11(2), 77-100. doi: 10.48308/hlit.2019.98925
MLA
yassaman nemati. "تحلیل طنزپردازی در حماسه‌های مضحک منظوم از قرن هشتم تا پیش از مشروطه". Literature History, 11, 2, 2019, 77-100. doi: 10.48308/hlit.2019.98925
HARVARD
nemati, Y. (2019). 'تحلیل طنزپردازی در حماسه‌های مضحک منظوم از قرن هشتم تا پیش از مشروطه', Literature History, 11(2), pp. 77-100. doi: 10.48308/hlit.2019.98925
VANCOUVER
nemati, Y. تحلیل طنزپردازی در حماسه‌های مضحک منظوم از قرن هشتم تا پیش از مشروطه. Literature History, 2019; 11(2): 77-100. doi: 10.48308/hlit.2019.98925
)