The sources of dialectal literature in post-Islamic period of Iran

Document Type : علمی - پژوهشی

Abstract

Rich Iranian literature has thousands of years of history which various sections of that require investigating separately. One of the most important of these sections is dialectal literature in post-Islamic period of Iran. In this paper we will show that how many books and how much dialectal data are episodically available among the old documents. Due to the dispersion of these data it is necessary to be collected systematic. It’s first step to plan the codification of dialectal literature of Iran. In this paper by collecting these data systematically we try to prepare a general plan of the resources which contains ancient lingual and dialectal data. With the purpose, we have divided the resources of this area into two categories: 1. the resources that contain dialectal data. These resources are divided into two categories again: a. the surviving works of Muslim minorities, including Gurani language (the sect of Ahl-i-haq (Yaressan)) and Astar-abadi dialect (the sect of Hurufiya). b. Dialectal poetry, poems and literary pieces. 2. The resources which contain dialectal words and Are therefore among the "varieties" of Persian language. These texts are divided into two categories orthographically: 1. Non-Arabic works, includes Hebrew-Persian, Syrian-Persian and Manichean-Persian texts. 2. Arabic works.

Keywords

References

  1. - آذرنوش، آذرتاش (1375)، تاریخ ترجمه از عربی به فارسی، چاپ اول، تهران: سروش.
  2. - آذرنوش، آذرتاش (1385)، چالش میان فارسی و عربی، تهران: نی.
  3. - ادیب نطنزی، بدیع‌الزمان ابوعبدالله حسین‌بن ابراهیم (1380)، دستوراللّغة المسمّی بالخلاص، به تصحیح رضا هادی‌زاده، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  4. - اسدی‌طوسی، ابومنصور احمد بن علی (1360)، لغت‌فرس، به کوشش فتح الله مجتبایی، علی‌اشرف صادقی، چاپ اول، تهران، انتشارات خوارزمی.
  5. - اشتینگاس، ژوزف و ریچارد سون، جان و ویلکنز، چارلز (1355)، اشتینگاس (فرهنگ فارسی به انگلیسی)، تهران: خوارزمی (افست از چاپ بیروت، ‎۱۹۷۵ میلادی).
  6. - امیر پازاواری (1384)، دیوان، به اهتمام منوچهر ستوده و محمد داوودی درزی کلایی، تهران: رسانش.
  7. - انوار، قاسم (1337) کلیات، به تصحیح سعید نفیسی، تهران، کتابخانه سنایی.
  8. - ایزدپناه، حمید (1384)، شاهنامه لکی، تهران: اساطیر.
  9. - بدرالدین ابراهیم (1381)، زفان گویا و جهان پویا، به تصحیح و تحشیه حبیب الله طالبی، تهران: پازینه.
  10. - برجیان، حبیب (1388)، متون طبری، ضمیمه شماره 15 آینه میراث، دوره جدید.
  11. - بیرونی، ابوریحان (1358)، الصیدنه، ترجمه ابوبکربن علی بن عثمان کاسانی، تصحیح منوچهر ستوده و ایرج افشار، تهران: شرکت افست.
  12. - پاکزاد، فضل الله (1384)، ترجمه طبری مقامات حریری، مجله زبان‌شناسی، شماره 40، پاییز و زمستان.
  13. - ترجمة سورة مائده (1383)، به کوشش علی رواقی، تهران: میراث مکتوب.
  14. - ترجمه قرآن ]ری[ (1364)، به کوشش محمدجعفر یاحقی، چاپ اول، تهران، مؤسسه فرهنگی شهید رواقی.
  15. - ترجمه قرآن موزه پارس (1355)، به کوشش علی رواقی، چاپ اول، تهران، بنیاد فرهنگ.
  16. - ترجمه‌ای آهنگین از دو جزو قرآن مجید (پلی میان شعر هجایی و عروضی فارسی در قرون اول هجری) (1353)، به کوشش احمدعلی رجایی، چ اول، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  17. - ترجمه‌ای کهن از نهج البلاغه (1375)، به تصحیح عزیزالله جوینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  18. - تفسیر شنقشی (گزاره‌ای از بخشی از آیات قرآن کریم) (1354)، به کوشش محمدجعفر یاحقی، چاپ اول، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  19. - تفسیر قرآن پاک (1348)، به کوشش علی رواقی، چ اول، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
  20. - تفسیر قرآن کمبریج (1349)، به کوشش جلال متینی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
  21. - تفضلی، احمد (1350)، «اطلاعاتی دربارة لهجه پیشین اصفهان»، نامه مینوی، زیر نظر حبیب یغمایی و ایرج افشار، صص: 103-85.
  22. - تفلیسی، کمال‌الدین ابوالفضل حبیش (1388)، کامل التعبیر، به تصحیح سیدحسین رضوی برقعی، تهران: نی.
  23. - جرجانی، سیداسماعیل (2535ش.ش)، ذخیره خوارزمشاهی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران
  24. - چندبهار، لاله تیک (1380)، بهار عجم، فرهنگ لغات، ترکیبات، کنایات و امثال فارسی، 3 جلد، به تصحیح کاظم دزفولیان، تهران: طلایه.
  25. - خلف تبریزی، محمدحسین (متخلص به برهان) (1376)، برهان قاطع، 5 جلد، به تصحیح و تحشیه محمد معین، تهران، مؤسسه انتشارات امیر کبیر.
  26. - دارن، برنهارد (1277 هجری قمری)، کنزالاسرار مازندرانی، به امداد واعانت میرزا محمد شفیع مازندرانی، سن پطرزبورغ: مطبع آکادمیه امپراطوریه.
  27. - دبیرمقدم، محمد (1387)، «زبان، گونه، گویش‌ و لهجه: کاربردهای بومی و جهانی»، ادب پژوهی، سال دوم، شماره پنجم، تابستان و پاییز.
  28. - دهخدا، علی‌اکبر (1376)، لغتنامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران.
  29. - دوره بهلول (1376)، صفی‌زاده، صدیق، چاپ اول، تهران، کتابخانه طهوری.
  30. - دیوان گوره (1382)، گردآورنده سید محمد حسینی، انتشارات باغ نی.
  31. - رازی، ابوالفتوح، (1371)، روض‌الجنان و روح‌الجنان، به تصحیح محمدجعفر یاحقی، محمد مهدی ناصح، چاپ اول، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، 1371.
  32. - رازی، شهمردان‌ابن ابی الخیر (1362)، نزهت‌نامه علایی، به تصحیح فرهنگ جهان‌پور، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  33. - رازی، شهمردان‌ابن ابی الخیر (1382)، روضة المنجمین، به تصحیح جلیل اخوان زنجانی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و نشر میراث مکتوب.
  34. - رازی، ‌عبدالجلیل (بی‌تا)، کتاب النقض، به تصحیح سید‌جلال حسینی ارموی، تهران، سلسله انتشارات انجمن آثار ملی.
  35. - رامپوری، غیاث الدین محمد بن جلال الدین بن شرف الدین، (1362)، غیاث اللغات، به‌ تصحیح‌ محمد دبیرسیاقی‌، تنظیم‌ مجدد منصور ثروت، تهران: امیرکبیر.
  36. - رضایتی کیشه خاله، محرم (1384)، «تأملی دیگر در فهلویات شیخ صفی الدین اردبیلی»، مجله گویش شناسی، ضمیمه نامه فرهنگستان، دوره دوم، شماره چهارم.
  37. - رضایی باغ‌بیدی، حسن (1385)، «کهن‌ترین متون فارسی به خطوط غیر عربی (عبری، سریانی و مانوی)»، نامة فرهنگستان، دورة هشتم، شمارة دوم، صص31-9
  38. - رضایی‌ باغ‌بیدی، حسن (1388)، تاریخ زبان‌های ایران، چاپ ول، تهران، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
  39. - رضایی، جمال (1330)، گویش بیرجندی: بخش نخست فرهنگ ملاعلی اشرف صبوحی، ضمیمه شماره 3، سال 13، مجله دانشکده ادبیات.
  40. - رواقی، علی (1387)، «گونه‌شناسی (سبک‌شناسی) نوشته‌های ادب پارسی»، تهران، نخستین مجموعه سخنرانی‌های مشترک فرهنگستان زبان و ادب و بنیاد ایران‌شناسی، انتشارات فرهنگستان.
  41. - زرین‌کوب، عبدالحسین (1373)، نقد ادبی، تهران: امیرکبیر.
  42. - زمخشری، جارالله (1380)، مقدمة الادب، به کوشش مهدی محقق، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  43. - زنجی السجزی، محمودبن عمر (1364)، مهذب‌الاسماء فی مرتب‌الحروف و الاشیاء، ترجمه محمدحسین مصطفوی، تهران: شرکت انتشارات علمی وفرهنگی.
  44. - زوزنی، قاضی ابوعبدالله حسین‌بن احمد (1374)، کتاب المصادر، به تصحیح تقی بینش، تهران: البرز.
  45. - سورآبادی، ابوبکر عتیق (1380)، تفسیر سورآبادی، 5 جلد، به تصحیح علی اکبر سعیدی سیرجانی، تهران: فرهنگ نشر نو.
  46. - شرح فارسی شهاب‌الاخبار (1349)، به تصحیح محمد تقی دانش‌پژوه، انتشارات دانشگاه تهران.
  47. - شرفشاه دولایی (1358)، دیوان، بر اساس نسخه محفوظ در کتابخانه آکادمی بخارست، به کوشش محمد علی صوتی، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  48. - شرفشاه دولایی (1372)، دیوان، به کوشش عباس حاکی، گیلان: انتشارات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی گیلان.
  49. - شکری، گیتی (1387)، واژه‌نامه و واژه‌نمای کنزالاسرار مازندرانی، چاپ اول، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  50. - صادقی، علی‌اشرف (1349)، «زبان فارسی و گونه‌های مختلف آن»، فرهنگ و زندگی، شماره 2، ص 66،.
  51. - صادقی، علی‌اشرف (1357)، تکوین زبان فارسی، انتشارات دانشگاه آزاد ایران.
  52. - صادقی، علی‌اشرف (1371)، «اشعار محلی جامع الالحان عبدالقادر مراغی»، مجله زبان‌شناسی، س9، ش1، بهار و تابستان، 64-54
  53. - صادقی، علی‌اشرف (1377الف)، «فهلویات عبید زاکانی»، مجله زبان‌شناسی، س13 ش1 و2، ص 8-2
  54. - صادقی، علی‌اشرف (1377ب)، «متن کوتاهی به گویش لری از قرن یازدهم هجری»، مجله زبان‌شناسی، س13، ش 1 و 2، ص15-9
  55. - صادقی، علی‌اشرف (1379الف)، «چند شعر به زبان کرجی، تبریزی و غیره»، مجله زبان‌شناسی، س15 ش2، پاییز و زمستان ، 17-14
  56. - صادقی، علی‌اشرف (1379ب)، «یک فهلوی دیگر از عبید زاکانی (؟)»،مجله زبان‌شناسی، س15، ش1، بهار و تابستان، 17-15
  57. - صادقی، علی‌اشرف (1380)، مسائل تاریخی زبان فارسی، چاپ اول، تهران، سخن.
  58. - صادقی، علی‌اشرف (1382الف)، «فهلویات شیخ صفی‌الدین اردبیلی»، مجله زبان‌شناسی، س18، ش2، پاییز و زمستان ، ص33-1
  59. - صادقی، علی‌اشرف (1382ب)، «فهلویات عین القضاۀ همدانی و چند فهلوی دیگر»، مجله زبان‌شناسی، س18، ش1، بهار و تابستان ، ص24-13
  60. - صادقی، علی‌اشرف (1382ج)، «معارضه ترکی با فارسی در اران و شروان: چند بیت به یک گویش ارّانی و شروانی»، مجله زبانشناسی، س18، ش1، بهار و تابستان، ص 12-1
  61. - صادقی، علی‌اشرف (1383)، «گویش قدیم کازرون»، مجله زبان‌شناسی، س19، ش1، بهار و تابستان ، ص41- 1
  62. - صادقی، علی اشرف (1389)، «غزلی از قطب الدین شیرازی به گویش قدیم شیراز»، مزدک‌نامه، جلد 3، تهران: اساطیر، صص 141-135.
  63. - صادقی، علی اشرف (1392)، «ابیات شیرازی سعدی در مثلثات»، ویژه‌نامة زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، ویژه‌نامه نامة فرهنگستان، شماره1، صص37-5.
  64. - صد در نثر و صد در بندهش (1909)، به کوشش ارواد بامانجی دابار، بمبئی.
  65. - طاطیانوس (1388)، دیاتسّارون فارسی، ترجمه به فارسی منسوب به عزالدین محمدبن مظفر تبریزی، به تصحیح جوزپه مسینا، تهران، اساطیر.
  66. - طوسی، ابی جعفر محمدبن حسن‌بن علی (1343)، النهایة فی المجرد الفقه والفتاوی با ترجمه فارسی آن، به تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  67. - غنی، ناهید (1388)، بررسی چند متن فارسی- یهودی کهن، تهران: نشر دانش.
  68. - فاروقی، ابراهیم قوام (1385)، شرفنامه منیری، 2 جلد، به تصحیح حکیمه دبیران، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  69. - قرآن قدس (1364)، به کوشش علی رواقی، مؤسسه فرهنگی شهید رواقی، تهران، چاپ اول.
  70. - قمی، ابونصر حسن‌بن علی (1377)، ترجمه المدخل الی علم احکام النّجوم، به تصحیح جلیل اخوان زنجانی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و دفتر نشر میراث مکتوب.
  71. - کرمینی، علی بن محمدبن سعید الادیب (1385)، تکملة الاصناف، به تصحیح علی رواقی و سیده زلیخا عظیمی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  72. - کلام چهل تن (بی‌تا)، به اهتمام اورنگ، بی‌جا، بی‌نا.
  73. - کلباسی، ایران (1387)، گویش کلیمیان اصفهان، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  74. - کیا، صادق (1327)، واژه‌نامه طبری، انتشارت دانشگاه تهران.
  75. - کیا، صادق (1330)، واژه‌نامه‌گرگانی، انتشارات دانشگاه تهران.
  76. - کیا، صادق (1357)، واژه‌های گویشی در هشت واژه نامه فارسی، فرهنگستان زبان ایران.
  77. - کیا، صادق (1368)، «آذریگان»، در زبان فارسی در آذربایجان، بیست و هفت مقاله، به اهتمام ایرج افشار، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  78. - گلپینارلی، عبدالباقی (1374)، فهرست متون حروفیه، ترجمه توفیق سبحانی، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  79. - گورانی، مصطفی بن محمود (1389)، شاهنامه کردی (جواهر پوش - بیژن و منیجه)، تهران: مرکز بین المللی گفتگوی تمدن‌ها.
  80. - لازار، ژیلبر (1384)، شکل‌گیری زبان فارسی، ترجمه مهستی بحرینی، انتشارات هرمس، تهران، چاپ اول.
  81. - مجموعة رسائل حروفیه (1909)، به اعتنای کلمنت هورات، بریل: لیدن.
  82. - مقری البیهقی، ابوجعفر احمدبن علی بن محمد (1366)، تاج المصادر، تصحیح هادی عالم زاده، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  83. - موفق هروی، ابومنصور (1389)، الابنیه عن‌حقایق الادویه، با مقدمه ایرج افشار و علی اشرف صادقی،‌ تهران: میراث مکتوب.
  84. - میبدی، رشیدالدین ابوالفضل (1339-1331)، کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، به کوشش علی‌اصغر حکمت و دیگران، ابن‌سینا، چ اول.
  85. - میدانی، ابوالفتح احمدبن محمد (1345)، السامی فی الاسامی، تهران: انتشارات بنیاد فرهنگ ایران.
  86. - میرافضلی، علی (1379)، «رباعیات اوحد الدین کرمانی در کهن ترین منابع»، معارف، شماره 49، فروردین- تیر، صص 89-53.
  87. - ناتل‌ خانلری، پرویز (1382)، تاریخ زبان فارسی، 3 جلدع فرهنگ نشر‌نو، تهران، چاپ هفتم.
  88. - ناتل خانلری، پرویز (1386)، زبان‌شناسی و زبان فارسی، انتشارات توس، چاپ هفتم، زمستان.
  89. - ناصرخسرو قبادیانی مروزی (2536ش.ش.)، سفرنامه، به تصحیح محمد دبیر سیاقی، تهران، انتشارات زوّار.
  90. - نامه سرانجام یا کلام خزانه (1375)، صفی‌زاده، صدیق، انتشارات هیرمند، تهران، چاپ اول.
  91. - نتضر، آمنون (1352)، منتخب اشعار فارسی از آثار یهودیان ایران، انتشارات فرهنگ ایران زمین تهران.
  92. - نسفی، ابوحفض (1376)، تفسیر نسفی، به تصحیح دکتر عزیزالله جوینی، تهران: سروش.
  93. - نفیسی، سعید (1333)، رساله روحی انارجانی، فرهنگ ایران زمین، جلد2، دفتر4، صص. 372-329.
  94. - نوابی، ماهیار (2535شاهنشاهی)، مجموعه مقالات، ج1، به کوشش محمود طاووسی، مؤسسه آسیایی دانشگاه پهلوی شیراز.
  95. - نوروزی، حامد (1391)، «ریشه‌شناسی چند لغت در ترجمه‌ای از عهد عتیق»، زبان‌شناخت، دورة 3، شمارة 6، صص153-121
  96. - نوروزی، حامد (1392)، «بحثی دربارة گویش‌شناسی متون فارسی- عبری دورة نخست: وجود لغات شرقی در برخی متون جنوب غربی»، پژوهش‌های ادبی، سال دهم، شماره چهل و یکم، پاییز، صص. 132-99.
  97. - هرمزدیار، داراب (1922)، روایات داراب هرمزدیار، 2 جلد، به کوشش مدی، بمبئی: بی‌نا.
  98. - همایون، همادخت (1383)، گویش کلیمیان یزد، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  99. - واجد، محمد جعفر (1353)، نوید دیدار، در شرح کتاب کان ملاحت و مثنوی سه گفتار به زبان محلی شیرازی، شیراز، انتشارات اداره کل فرهنگ و هنر فارس.
  100. - وقایع‌نگار کردستانی، علی اکبر (1388)، بدایع اللغة، انتشارات توکلی.
  101. - Asmussen, J.P. (1967), “Some remarks on the Zoroastrian vocabulary of the Judaeo – Persian poet sahin-e shirazi of the 14th century”, Reprinted from sir J.J. Zarathoshti Madressa Centary volume, Bombay.
  102. - Asmussen, J.P. (1973), “Studies in Judeo- Persian literature”, Leiden, E.J. BRILL.
  103. - Bacher W.(1896) “Ein hebraisch- persisches worterbuch aus dem 15 Jahrhundert”, Zeitschrift fur die Alttestamentlische Wissenschaft16, pp. 201-47.
  104. - Bacher, W. (1900), “Ein Hebräisch-Persisches Worterbuch aus dem Vierzehnten Jahrhundert”, (tire a part de jahresbericht der Landes-Rabbinerschule in Budapest, 1899-1900), in Lazard 1968
  105. - Bacher, W. (1908), Zwei judisch – Persisch Dichter Schahin und Imrani, Strasburg.
  106. - Gindin, T.E. (2014), The Early Judaeo-Persian Tafsirs of Ezekiel: Text, Translation, Commentary. Vol. III: Grammar
  107. - HENNING, W. B. (1939), Sogdian Loan-words in New Persian, BSOS, p. 93-106
  108. - Horn p. (1896), Zu Sirvani's hebreisch- persischem worterbuche, Zeitschrift fur die Alttestamentlische Wissenschaft16.
  109. - Jes P. Asmussen (1965), “The Jewish-Persian law report from Ahwaz, A.D. 1020”, Judaeo-Persica II,
  110. - Lazard, G. (1968) "La Dialectologie du Judeo-Persan", Studies in Bibliography and Booklore 8, pp.77-98
  111. - MacKenzie, D. N., (1968), “An Early Jewish-Persian Argument”,BSOAS, Vol.XXXI, part 2, pp. 249-269.
  112. - Margoliouth, D. S., (1907) , “The Judaeo-Persian Document from Dandān-Uiliq”, Ancient Kotan, Stein, M. Aurel, Vol. II, pp. 570-74.
  113. - Nöldeke, T. (1896), “Judenpersisch”, ZDMG, LI, 1897, pp.669-676, in Lazard.
  114. - Paul, L. (unpublished), The Early Judaeo-Persian Letter L3 (T-S 18 J 3.16).
  115. - Paul, Ludwig (2013), A Grammar of Early Judaeo-Persian, Wiesbaden, Reichert verlag.
  116. - Shaked, Sh. (1971), “An early karaite document in Judaeo- Persian”, TARBIZ, Vol. XLI, Nu.I.
  117. - Shaked, Sh. (2003), “Early Judaeo-Persian Texts With Notes on a Commentary to Genesis”, Persian Origins- Early Judaeo-Persian and Emergence of New Persian, ed. Paul, L., Wiesbaden, pp. 195-219.
  118. - Shaked, Sh. (2009), “Klassification of Linguistic Features in Early Judeo- PersianTexts”, Exegisti monumenta, festschrift in Honour of Nicholas sims- Williams, Edi ted by Werner sundermann, Almut Hintze and Francois de Blois, Harrassoutz verlag.
  119. - Utas, Bo. (1969), “The Jewish-Persian Fragment from Dandan-Uiliq”, Orientalia Suecana, Vol. XVIII, P. 123.
Journal of History of Literature
Volume 9, Issue 1
2016
Pages 183-214

Files

Share

How to cite

Statistics