پژوهشی در معانی واژۀ «فرش» در اشعار عطّار، صائب و بیدل

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دانشگاه علاّمه طباطبایی

چکیده

این مقاله قصد آن دارد که بخشی از معانی مختلف واژۀ «فرش» را در اشعار «عطّار نیشابوری»، «صائب تبریزی» و «بیدل دهلوی» مورد بررسی قرار دهد و نیز به این پرسش پاسخ دهد که چرا از بین تمامی شاعران بعد از اسلام در ایران، این سه شاعر از اهمیّت بیشتری برای این پژوهش برخوردارند و چگونه زمینه و زمانۀ حیات شان بر نظام شعرسرایی و همچنین گزینش واژگان شان (که در اینجا منحصراً مراد، واژۀ فرش است) تأثیرگذار بوده است. به همین منظور، مقاله در جستار اوّل تا سوم، گسترۀ معنایی این واژه را در اشعار صائب و بیدل مورد تحلیل قرار می دهد و به این نکته می پردازد که دلیل توجّه خاصّ ایشان و معانی مورد نظرشان از این واژه به چه علّت بوده است و نشان می دهد که واژۀ فرش و شکل های مختلف ترکیبی و فعلی آن، در پهنۀ شعر، به مدد ذوق این دو شاعر برجستۀ سبک پرطمطراق هندی می آمد و واجد معانی متنوّع و بدیعی می شد. در جُستار چهارم، منحصراً اشعار عطّار نیشابوری، از دریچۀ تقابلی که وی عامدانه بین «عرش» و «فرش» قائل می شود و معانی عرفانی ای که از آن مراد می کند، مورد ملاحظه قرار می گیرد. مدخل ورود به بحث، یک درآمد و یک مقدّمه است که زمینه را برای ورود به بحث اصلی در چهار جستار آماده می کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Research On Meanings of the Word “Carpet” (farš) in Attâr, Sâe’b and Bidel’s Poems

چکیده [English]

 This article is going to study different meaning of the word “carpet” (farš) in Attâr-e Neišâbouri, SÂE’B-E TABRIZI and BIDEL-E DEHLAVI’s poems, and wants to answer these two questions: 1- Why among whole of Iranian poets after Islam these three poets are more important than others for this research? 2- How their fields and ages effect their poetry system and word-choosing, individually “Carpet” (farš)? Because of this, from first essay until third one we analyse meaning domain of the word “carpet” (farš) in Sâe’b and Bidel’s poems and explain what was the reason of their attention and their considered meaning of this word and show the word “carpet” (farš) and its different combinical and verbical structures in poem extent help these two poets in bombastic INDIAN STYLE artistic taste and owend various and new meanings. In fourth essay, individually Attâr-e Neišâbouri’s poems is considered in point of view of contrast which he purposely made between the word “heaven” (‘arš) and “carpet” (farš) and gnostic meanings wanted from. An introduction and a preface are entries for main discussion that is discussed in four essays.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Attar-e Neišâbouri
  • Sâe’b-e Tabrizi
  • Bidel-e Dehlavi
  • carpet (farš)
  • heaven (‘arš)
  • Indian Style
  • Iraqi style
  • gnosis