زیست و کنش صوفیانه‌ی میراحمد کشّی در آینه‌ی نسخه‌ی خطی «تحفه الرسول و فرید المکتوبات»

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد موسسه آموزش عالی ارم شیراز

2 استاد تمام دانشگاه شیراز

چکیده

چکیده تحفة الرسول و فرید المکتوبات نوشته­ی میر احمد کشّی از صوفیه و مشایخ نقشبندیه­ی ماوراء النهر در آغاز سده­ی سیزدهم قمری؛‌ نام کتابی است در تصوّف خواجگان که در آن نویسنده به پیروی از سنت شریعت، طریقت و ‌حقیقت، از علم فقه و ملزومات شرعی جهت تربیت سالکان نقشبندی در فصول اولیه آغاز کرده و در  فصول میانی و پایانی کتاب به عرفان و تصوف گراییده است. در این کتاب صبغه­های دگماتیک الهیات عرفانی برجسته است ، فقاهت بر آداب تصوف سایه گسترده و بخش های عرفانی کتاب به گونه ای تقلیدی، تکرار آموزه های عالیِ عارفان پیشین است، و ازاین رو می­توان آن را تصویری کامل از تصوف دوره­ی انحطاط به شمار آورد. اهمیت و ضرورت تحقیق در تصوف کهنه گرای نقشبندی ماوراءالنهر در قرن دوازده و سیزده موجب شده است تا در این مقاله با استفاده از منابع اسنادی به ویژه ارجاعات درون متنی به معرفی توصیفی تحلیلی نسخه­ی خطی «تحفه الرسول و فرید المکتوبات» پرداخته شود.این کتاب از نظر پی جویی شاخه­ای کوچک و گمشده در تاریخ تصوف نقشبندیه منبعی بسیار مهم و شایان توجه است.نسخه­ی منحصر به فرد این کتاب در کتابخانه­ی الملک عبدالعزیز مدینه­ی منوره در مجموعه­ی عارف حکمت به شماره­ی 1672 نگه­داری می­شود و سال استنساخ آن 1250هجری قمری ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Mīr Ahmad Kashshī : His Biography and Sufi path According to the Manuscript of his ‘Tuhfa al-Rasūl and Farīd al-Maktūbāt’

نویسندگان [English]

  • yalda azarmi 1
  • Najaf Jowkar 2
1 shiraz university
2 professor pf dept of persian language and literature of shiraz university
چکیده [English]

Abstract
Tuhfa al-Rasūl and Farīd al-Maktūbāt [=The Gift of the Prophet and The Unique Writing] written by Mīr Aḥmad Kashshī, one of the major Naqshbandī Sufi masters of Transoxania in the 19th century ACE, is a book regarding the Sufism of Khājagān [=the Nobles] in which following the trilogic tradition of Sharīʻa [=Islamic Law], tarīqa [=Sufi Path] and haqīqa [the Truth] the author commences the first chapters through Islamic law and legal antecedents in order to train and cultivate Naqshbandī novices. Then he delves more deeply into Sufism ipso facto in the rest of the labor. The dogmatic elements of mystical theology are outstanding in the work, and one can regard the book as an exemplary portrait of Sufism in the time of decadence. In this article, utilizing the transmissive resources, specifically references to the text perse, we introduce the audience descriptively and analytically with the manuscript to indicate the significance and necessity of an inquiry in the traditional Sufism of Naqshbandīs in Transoxania.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tuhfa al
  • Rasūl and Farīd al
  • Maktūbāt
  • Transoxania
  • Mīr Aḥmad Kashshī
  • Naqshbandia
  1. آکینر، شیرین (1366). اقوام مسلمان اتحاد شوروی، ترجمه‌ی علی خزاعی فر، مشهد: انتشارات؟
  2. بارتولد(1366)، ترکستان، ترجمه کریم کشاورز، تهران: انتشارات آگاه
  3. بخاری، صلاح بن مبارک (1383). انیس الطالبین و عدة السالکین، تصحیح دکتر خلیل ابراهیم صاری اوغلی، چاپ دوم، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
  4. بدیع سمرقندی، محمد (1390). مذکر الاصحاب، تصحیح دکتر احمد تقوی، تهران: انتشارات مجلس.
  5. بنیگسن، الکساندر؛ ویمبوش، اندرسن (1985م). صوفیان و کمیسرها(تصوف در اتحاد شوروی). ترجمه افسانه منفرد، تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی تهران
  6. پارسا، محمد (1354). قدسیه (کلمات بهاءالدین نقشبند). تصحیح احمد طاهری عراقی، تهران: کتابخانه طهوری.
  7. پاکتچی، احمد (1392). جریان های تصوف در آسیای مرکزی، چاپ اول، تهران: موسسه‌ی فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی.
  8. پترسون، مایکل(1383). عقل و اعتقاد دینی، ترجمه‌ی احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
  9. جامی، عبدالرحمن (1382). نفحات الانس، تصحیح دکتر محمود عابدی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات اطلاعات.
  10. دانش پژوه، محمدتقی (1356). فهرست نسخه های خطی کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
  11. منفرد، افسانه (1392). دانشنامه‌ی جهان اسلام، تهران: انتشارات دانشنامه ی جهان اسلام.
  12. رازی، نجم الدین(1383). مرصاد العباد. به اهتمام محمد امین ریاحی. چاپ دهم. تهران: علمی‌فرهنگی.
  13. زرین کوب، عبدالحسین (1383). تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن، ترجمه دکتر مجدالدین کیوانی، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.
  14. سمرقندی، محمد (1388). سلسله العارفین و تذکره الصدیقین. تصحیح احسان الله شکراللهی، چاپ اول، تهران: کتابخانه موزه مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
  15. شیروانی، زین العابدین (1315). بستان السیاحه. چاپ عبدالله مستوفی، تهران: چاپ افست.
  16. قاضی، عبدالرحیم . نورالدین عبدالرحمن جامی و طریقت نقشنبدیه، نشریه تاریخ پژوهی، شماره 40 و 41، پاییز و زمستان 1388.
  17. لگنهاوزن، محمد (1384). اسلام کثرت گرایی دینی، ترجمه‌ی نرگس جواندل، تهران: نشر طه.
  18. مایل هروی، نجیب (1369). نقد و تصحصح متون. چاپ اول ، مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی.
  19. مجتبایی، فتح الله (1375). دائره المعارف بزرگ اسلامی. تهران: بنیاد دائره المعارف بزرگ اسلامی.
  20. منزوی، احمد (1382). فهرستواره کتاب های فارسی، تهران : مرکز دائره المعارف بزرگ اسلامی.
  21. ناشناس (2004). مقامات خواجه احرار، تصحیح ماساتو کاواموتو، چاپ اول، توکیو: موسسه مطالعات زبان ها و فرهنگ های آسیا و آفریقا
  22. وامبری، آرمینیوس (1370). سیاحت درویشی دروغین در خانات آسسیای میانه، ترجمه فتحعلی خواجه نوریان، چاپ چهارم، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی
  23. Martha Brill Olcot ,( 2007) ‘Susism in Central Asia :A Force for Moderation or a Cause of PoliticizationWashington,DC :CARNEGIE ENDOWMENT for International Peace
  24. NazfShahrani, “Central Asia and the Challenge of the Soviet Legacy”. Central Asiasurvey,12/2 (1993), 123-135