متن‌شناسی دست‌نویس نسخۀ منحصر به فرد دیوان بلبل گیلانی (سدۀ نهم ه. ق)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

3 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

چکیده

مقالۀ حاضر به معرفی و متن‌شناسی تک‌نسخه‌ای دست‌نویس با نام دیوان بلبل گیلانی می‌پردازد که در قرن نهم ه. ق سروده شده. این دست‌نویس به شمارۀ 86 در کتابخانۀ دانشگاه استانبول نگهداری ‌می‌شود و تا کنون مورد معرفی یا تصحیح قرار نگرفته است. هدف اصلی پژوهش پیش ‌رو، معرفی و بررسی این نسخه و بیان عمده‌ ویژگی‌های زبانی، ادبی و فکری آن می‌باشد. روش پژوهش تحلیلی- توصیفی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای- میدانی و شواهد درون‎متنی است. در منابع ادبی و تاریخی اطلاعاتی از این شاعر در دسترس نیست و بلبل حتی در بین گیلانیان نیز ناشناخته مانده‌است. او شاعری از طبقۀ متوسط و فاقد سبک است که در قالب‌های مثنوی، قصیده، غزل و قطعه طبع‌آزمایی کرده است. بلبل در قصیده از سبک خراسانی و در غزل از شیوۀ عراقی پیروی‌ می‌نماید. دست‌نویس مذکور مشتمل بر 107 برگ و 3078 بیت است و ترقیمه‌ای ندارد و نام و نشانی از کاتب و زمان کتابت آن به دست نیامد اما از مطاوی متن چنین برمی‎آید که کاتب دقت کافی را در استنساخ نداشته و چندین اشکال کتابتی و نگارشی در دست‌نویس وی دیده می‌شود. عمده‌ترین مضامین دیوان، مدح حکام محلی گیلان و توصیف سرزمین گیلان و زیبایی‌های آن است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Textual Analysis of the Sole Manuscript of the Divan of Bolbol-e Gilani (9th century AH)

نویسندگان [English]

  • Ali Mohammadyarloo 1
  • Yadollah Nasrollahi 2
  • rahman moshtaghmehr 3
1 Phd Candidate of Persian Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
3 Professor, Department of Persian Language and Literature, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The present study is the introduction and textual analysis of a manuscript called the Divan of Bolbol-e Gilani, written in the 9th century AH. It is manuscript number 86 in the library of Istanbul University which has not been introduced or edited so far. The main goal of this research is to introduce and review this manuscript and express its main linguistic, literary, and intellectual features. The research method is descriptive analysis based on field and library studies and in-text evidence. There is no information about this poet in literary and historical sources and Bolbol remains unknown even among the people of Gilan. He is a poet from the middle class and lacks style, having experimented with the forms of masnavi, qasida, ghazal, and qet’a. Bolbol follows the Khorasani style in qasida and the Iraqi style in ghazal. The manuscript consists of 107 pages and 3078 verses and does not have the scribe's signature, name, or information; moreover, the time of writing is not available, but the text shows that the scribe did not have enough precision in copying: several typographical errors are seen in his manuscript. The main themes of the Divan are the praise of the local rulers of Gilan and the description of its land and beauty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bolbol-e Gilani
  • Divan of poems
  • codicology
  • textual analysis
  • linguistic
  • literary
  • and intellectual characteristics