بازشناسی نقش و جایگاه غلامان سرایی در ساختار قدرت غزنویان بر اساس تاریخ بیهقی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه زنجان

چکیده

موضوع غلامان و نقش آنها در مسائل سیاسی و اجتماعی، از موضوعات مطرح دورة غزنویان است. در تاریخ بیهقی که از جمله منابع ارزنده‌ و موثّق پژوهش در این دوره است، از غلامان و بویژه گروهی از آنها که «غلامان سرایی» نامیده شده‌اند، بسیار سخن گفته‌شده‌ امّا تابحال تعریف درست و دقیقی از این غلامان به دست داده نشده‌است. تعاریف فرهنگ‌ها در این زمینه، نادرست و یا نارساست و بیشتر شارحان تاریخ بیهقی نیز از کنار این موضوع به سادگی گذشته‌اند.این مقاله کوشیده‌است تصویر دقیق‌تری از این گروه غلامان و نقش آنها در دربار غزنویان ارائه و از این طریق هم به اصلاح تعاریف فرهنگ‌ها و شرح‌های تاریخ بیهقی کمک کند و هم گوشة دیگری از چگونگی ساختار قدرت سیاسی در دورة غزنویان را روشن نماید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Recognition of the Role and Position of Ghulaman in Ghaznavid Power Structure Based on Bayhaqi’s History

چکیده [English]

The issue of Ghulaman and their role in politics and society is one of the issues raised during the Ghaznavid era. In Bayhaqi’s History, which is one of the most valuable and reliable sources of this era, there is a lot of talk about ghulaman and especially a group of those called Ghulaman-e Sarai but until now no precise definition of them has been given. The definitions of dictionaries in are incorrect or incomplete, and most of the commentators have simply passed this issue. This article has tried to provide a more accurate picture of this group and their role in the Ghaznavid court, thereby helping to reform the definitions of dictionaries and commentations Bayhaqi’s History and to clarify another part of how political power was structured in the Ghaznavid period.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghulaman-e Sarai
  • Bayhaqi’s History
  • Ghaznavid

مراجع

  1. - انوری، حسن،1384 ، اصطلاحات دورة غزنوی و سلجوقی، چاپ سوم، تهران: انتشارات سخن.
  2. - __________ ،1381 ، فرهنگ بزرگ سخن، چاپ اوّل، تهران: انتشارات سخن.
  3. - بیهقی، ابوالفضل، 1388، تاریخ بیهقی، چاپ چهارم، ویرایش جعفر مدرّس صادقی، نشر مرکز.
  4. - _________ ،1388 تاریخ بیهقی، چاپ اوّل، تصحیح و توضیح محمّد جعفر ی یاحقّی- مهدی سیّدی، تهران: انتشارات سخن.
  5. - __________ ،1384 ، تاریخ بیهقی ، چاپ سوم، با توضیحات منوچهر دانش پژوه، تهران:انتشارات هیرمند.
  6. - __________، 1383، تاریخ بیهقی ،چاپ چهارم، به تصحیح علی اکبر فیّاض، به اهتمام یاحقّی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
  7. - _________ ، 1371، تاریخ بیهقی، چاپ دوم، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: انتشارات مهتاب.
  8. - _________، 1362، تاریخ بیهقی، چاپ سوم، به تصحیح علی اکبر فیّاض، تهران: انتشارات خواجو.
  9. - حسینی کازرونی،سیّداحمد، 1384، فرهنگ تاریخ بیهقی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات زوّار.
  10. - دهخدا، علی ‌اکبر،1372، لغت نامه، چاپ اوّل از دورة جدید، انتشارات دانشگاه تهران.
  11. - عنصرالمعالی، کیکاوس بن اسکندر،1375، قابوسنامه، چاپ هشتم، تصحیح غلامحسین. یوسفی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  12. - صفا، ذبیح‌الله، 1378، تاریخ ادبیّات در ایران، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات فردوس.
  13. - فرّخی سیستانی،1371، دیوان حکیم فرّخی سیستانی، چاپ چهارم، به کوشش دبیر سیاقی، تهران: انتشارات زوّار.
  14. - قطران، 1362، دیوان قطران تبریزی، به اهتمام محمّد نخجوانی، چاپ اوّل، تهران: انتشارات ققنوس.
  15. - محقّق، مهدی، 1374، «برخی از اصطلاحات اداری و دیوانی در تاریخ بیهقی»، یادنامه ابوالفضل بیهقی، (صص631-608 ) چاپ دوم، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
  16. - معزّی، محمّدبن عبدالملک، 1318، دیوان امیرمعزّی، به اهتمام عبّاس اقبال، تهران:کتابفروشی اسلامیّه.
  17. -معین، محمّد، 1363، فرهنگ فارسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  18. - منوچهری، 1356، دیوان منوچهری دامغانی، به تصحیح محمّد دبیرسیاقی،چاپ چهارم، تهران:کتابفروشی زوّار.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار