بررسی زمینه‌های ورود روایات التقاطی ایرانی-سامی به تاریخ ملی ایرانیان

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 استاد تاریخ ایران و جهان باستان، دانشگاه کالیفرنیا، ارواین، ایالات متحدۀ آمریکا

چکیده

هدف این مقاله بررسی زمینه‌های پیدایش و ورود گونه­ای از روایات التقاطی در زنجیرۀ روایت­های تاریخ ملی ایرانیان است که از طریق ادغام شخصیت­های آریایی و شخصیت­های سامی ایجاد شده­اند. در راستای این هدف، ضمن نقد آرای پیشینیان ـ که دلایل این مسئله را عمدتاً در دورۀ پیش از اسلام و نقش یهودیان و مسیحیان جست‌وجو کرده‌اند ـ نبود شاهدی برای این دسته از روایات در متون پهلوی و منابع ایرانی تا دوران اسلامی را متذکر شده‌ایم و بر انتقال مرجعیت دینی از شریعت زردشت به شریعت اسلام تأکید کرده­ایم. در ادامه، محاسبۀ تاریخ بر اساس سنت آریایی از یک سو و اصالت ­دادن به شخصیت‌ها و روایات سنت سامی از سوی دیگر را به‌عنوان علل زمینه‌ساز، معرفی کرده­ایم، عللی که منجر به بروز تضادهای این دو سنت در مقوله­های نخستین انسان، تشعب اقوام و رسالت و سلطنت جهانی شده است. و روایاتِ التقاطیِ برساخته از این دو جریان روایی را تمهید مورخان و نسب‌شناسان مسلمان برای مرتفع ساختن این تضادها دانسته­ ایم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the Factors for the Entry of Iranian-Semitic Eclectic Narratives into the National History of Iranians

نویسندگان [English]

  • Mohammad ََAbdi 1
  • Touraj Daryaee 2
1 PhD candidate, Persian language and literature, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran
2 Professor, History Department, University of California, Irvine, USA
چکیده [English]

The purpose of this article is to discover and identify the factors influencing what can be considered as causes in the entry of eclectic narratives into the course of Iranian national history. We mean those narratives that have emerged through the integration of Indo-European and Semitic-Islamic characters. First, while criticizing previous scholars who mainly considered the reasons for the entry of these narrations to be related to the pre-Islamic period and the influence of Jews and Christians, this study has noted that there is no evidence of such narrations in Middle Persian and nationalist sources until the Islamic era. In addition, the research emphasizes the replacement of Islam as an alternative to the old religion. Consequently, the assessment of the chronology of events in the ancient world, based on the history of ancient Iran on the one hand and the legitimation of the personalities and traditions of the Semitic tribes on the other hand as the underlying causes that have led to the revelation of the contradictions of these two traditions in the cases of the “first man”, the division of tribes, prophecy, and monarchy. In conclusion, the research has considered the eclectic narratives made up of these two narrative currents as the solution of Muslim historians and genealogists to eliminate contradictions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • National history
  • eclectic narrations
  • Iranian narrations
  • Semitic narrations
  • Shahnameh

مراجع

  1. آموزگار، ژاله (1392) یادگار زریران، متن حماسی از دوران کهن، تهران: معین.

    ابن اثیر، عزالدین ابولحسن علی بن محمد (2005) الکامل فی التاریخ، ابوصهیب الکرمی، اردن: بیت الافکار الدّولیه.

    ابن بلخی (1385) فارسنامه، تصحیح گای لیسترانج و رینولد الن نیکلسون، تهران: اساطیر.

    اصفهانی، حمزه بن الحسن (1346) تاریخ پیامبران و شاهان (سنی ملوک الارض و الانبیاء)، ترجمۀ دکتر جعفر شعار، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

    اصفهانی، حمزه بن الحسن (1961) سنی ملوک الارض و الانبیاء، بیروت: دارالمکتبةالحیاه.

    بلعمی، ابوعلی (1380) تاریخ، محمد تقی بهار ملک‌الشعرا، تهران: زوار.

    بهار، ملک الشعرا (1379) ترجمه چند متن پهلوی، به کوشش محمد گلبن، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

    پورداود، ابراهیم (الف2536) یسنا، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

    پورداود، ابراهیم (ب2536) یشت‌ها، تهران: موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.

    تفضلی، احمد (1385) مینوی خرد، تهران: توس.

    تقی­زاده، سید حسن (1388) مقالات، ج6، تهران: توس.

    ثعالبی (1368) تاریخ؛ مشهور به غرراخبار ملوک الفرس و سیرهم، ترجمۀ محمد فضائلی، تهران: نقره.

    خالقی مطلق، جلال (1378) «گذری و نظری: نظری دربارۀ هویت مادر سیاوش»، ایران­نامه، ش66، ص: 273تا278.

    خطیبی، ابوالفضل (1381) «یکی نامه بود از گه باستان»، نامه فرهنگستان، س 5، ش ۳ (۱۹)، ص 54تا73.

    دوستخواه، جلیل (1389) اوستا، گزارش و پژوهش، تهران، مروارید.

    دینوری، ابی حنیفه احمد بن داود (1330) اخبار الطوال، مصر: مطبعه السعاده.

    ذهبی، محمد حسین (2005) التفسیر و المفسرون، ج1، قاهره: مکتبه الوهبه.

    راشدمحصل، محمدتقی (1366) گزیده‌های زادسپرم، ترجمه و آوانویسی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

    راشدمحصل، محمدتقی (1389) دینکرد هفتم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

    راشدمحصل، محمدتقی(1385) زند بهمن یسن، ترجمه و آوانویس، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

    شمیسا، سیروس (1396) شاه‌نامه‌ها، تهران: هرمس.

    صفا، ذبیح الله (1363) حماسه‌سرایی در ایران از قدیم‌ترین عهد تاریخی تا قرن چهاردهم هجری، تهران: امیرکبیر.

    طبری، ابی جعفر محمد بن جریر (1987) تاریخ الرسل و الملوک، تحقیق محمد ابولفضل ابراهیم، مصر: دارالمعارف.

    فردوسی، ابوالقاسم (1386) شاهنامه، به کوشش جلال خالقی مطلق، ج1، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.

    فرنبغ دادگی (1397) بندهش، ترجمۀ مهرداد بهار، تهران: توس.

    کتاب مقدس (1920) کتب عهد عتیق و عهد جدید (که از زبان‌های اصلی عبرانی و کلدانی و یونانی ترجمه شده است). لندن: دار السلطنه.

    کریستین سن، آرتور امانوئل (1393) کیانیان، ترجمۀ ذبیح الله صفا، تهران: علمی و فرهنگی.

    گادامر، هانس گئورگ (1378) «میتوس و لوگوس»، ترجمۀ فریده فرنودفر، کتاب ماه فلسفه، ش 12، ص 100تا102.

    گردیزی، ابوسعید عبدالحیّ بن الضحّاک بن محمود (1347) زین‌الاخبار، تصحیح عبدالحیّ حبیبی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

    مجمل‌التواریخ و قصص (1389) تصحیح ملک الشعراء بهار، تهران: اساطیر.

    مزداپور، کتایون (1369) شایست ناشایست، آوانویسی و ترجمه، تهران: موسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

    مستوفی، حمدالله (1364) تاریخ گزیده، به اهتمام عبدالحسین نوائی، تهران: امیرکبیر.

    مسعودی (1938) التنبیه‌والاشراف، تصحیح عبدالله اسماعیل الصّاوی، قاهره: مکتبه التاریخیه.

    معین (1384) مزدیسنا و ادب پارسی، ج1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

    میرفخرایی، مهشید (1394) بررسی دینکرد ششم، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

    نعناعه، رمزی (1971) اسرائلیات و اثرها فی کتاب التفسیر، دمشق: دارالقلم.

    نوابی، ماهیار (1374) یادگار زریران، متن پهلوی، ترجمه و آوانویسی دکتر ماهیار نوابی، تهران: اساطیر.

    نولدکه، تئودور (1395) حماسۀ ملی ایران، ترجمه بزرگ علوی، تهران: نگاه.

    یعقوبی، احمد بن ابی یعقوب (2010) عبدالامیر مهنا، بیروت: شرکه الاعلمی للمطبوعات.

     

    Al-Biruni(1878). Al-Athar al-baqiya 'an al-qurun al-kahliya. Choronologie orientalischer Volker von Alberun., Dr. C. Eduard Sachau. Leipzig: F. A. Brockhaus.

    Al-Maqdisī(1899). Muṭahhar ibn Ṭāhir Le livre de la création ET de l'histoire, Clément Huart. Paris: Ernest Leroux.

    Ciancaglini, Claudia A. (2001). "The Syriac Version of the Alexander Romance". Le Muséon, v114, n1: 121-140.

    Darmesteter, James (1889). Textes pehlvis relatifs au judaïsme. In: Revue des études juives, tome 19, n37, juillet-septembre. pp. 41-56.

    Jackson Bonner, Michael Richard (2014). An historiographical study of Abu Hanifa Ahmad ibn Dawud ibn Wanand al-Dinawari's Kitab al-Ahbar al-Tiwal(especially of that part dealing with the Sasanian kings). University of Oxford.

    1. Rahim Shayegan(2012). Aspects of History and Epic in Ancient Iran from Gaumāta to Wahnām. Hellenic Studies. 52. Washington, DC: Center for Hellenic Studies, Trustees for Harvard University.

    Macoudi (1917). Les prairies d'or. C Barbier de Meynard ET Pavet de courteille. Paris: Imprimerie Imperiale.

    Mary Boyce (2001). The Library of Religious Beliefs and Practices. Routledge.

    Nyberg, H. S .(1958). "Sassanid Mazdaism According to Moslem Sources". Journal of the K. R. Cama Oriental Institute, 39: 3-63.

    Shahbazi, A. Shahpur(1990). "On the Xvadāy-nāmag". Iranica varia: Papers in Honor of Professor Ehsan Yarshater. Acta Iranica. Troisième série 16: 208–229.

     Tha'alibī (1900). Abou Mansour Abd al-Malik ibn Muḥammad. Histoire des rois des Perses. H. Zotenberg. Paris: Imprimerie Nationale.

    Vajda, G (1997). "Isrāʾīliyyāt". In: Encyclopaedia of Islam. New Edition, Edited by: E. van Donzel, B. lewis, IV, Leiden: E. J. Brill.

    Wood, Philip (2016). The Christian reception of the Xwaday-Namag: Hormizd IV, Khusrau II and their successors. JRAS Series 3, 26: 407-422.

    Yarshater, Ehsan (2006). The Cambridge history of Iran. Vol. 3: the seleucid, Parthian and Sasanian periods. I.

     

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار