شیوه‌ای نوین در بررسی احوال شاه شجاع کرمانی (بررسی احوال یک صوفی با تکیه بر میزان بسامد اطلاعات و مقایسۀ نحوه گزارش هر منبع از یک گزارۀ واحد)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه بوعلی سینا همدان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا همدان

چکیده

ابوالفوارس، شاه شجاع کرمانی از عارفان قرن سوم هجری است. در این نوشته زندگی در هاله ابهام این صوفی دستمایه‌ای شده برای معرفی شیوه‌ای نوین در طبقه‌بندی اطلاعات ارائه شده در منابع مختلف. شیوه‌ای که احتمالاً با تکمیل آن، بتوان از آن برای روشن شدن وجهه سایر شخصیت‌های این چنینی در ادبیات فارسی، که چهره‌ای ابهام‌آلود دارند، استفاده کرد.در این روش ابتدا اطلاعات مربوط به شخصیت شاه شجاع تفکیک شده‌اند، سپس هر یک از گزاره‌های تفکیک شده در منابعِ مورد نظر پی‌گیری شده‌اند، در خلال این پی‌گیری، به مقایسه کم و کیف ارائه یک گزاره در منابع مختلف و همچنین میزان استقبال از بازگویی آن گزاره از سوی تذکره‌نویسان دوره‌های مختلف پرداخته شده است؛ توجه به این مسائل می‌تواند میزان و چرایی استقبال منابع به اطلاعات مختلف زندگی آن شخصیت، سیر و جهت بازپروری هر گزاره در منابع مختلف، میزان و چرایی تکرار یک گزاره در طول تاریخ تذکره‌نویسی و... را تا حد زیادی روشن کند.نویسندگان معتقدند تبیین و تحلیل نتایج حاصل شده از این نوع بررسی، دستاوردهای قابل تأملی برای این تحقیق به ارمغان آورده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A New Approach to the Study of Shah Shoja's Life

نویسندگان [English]

  • Leyla Hashemiyan 1
  • Mohsen Qaemi 2
1 Associate Professor of Persian Literature, Bu-Ali Sina University, Hamedan
2 PhD Candidate in Persian Literature, Bu-Ali Sina University, Hamedan
چکیده [English]

Abol-favares Shah Shoja Kermani was a Sufi of the third century A.H. The present paper uses the ambiguously related story of his life to present a new approach to the classification of information that is found in different documents. This approach can be extended to the study of other such ambiguous figures in Persian literature. The first step was to isolate the informative propositions about the personality of Shah Shoja from various sources. Then each of these propositions was traced in the literature in order to compare how it is presented in different sources and how it has been received by biographers in different periods. Such study can shed light on the reason for the attention of authors to certain aspects of the life of a figure, the elaboration of propositions in different sources, as well as the reason why certain propositions have been repeatedly mentioned throughout the history of literary biography. The authors believe that the methodology is particularly fecund for this type of study

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shah Shoja Kermani
  • Sufis' biography
  • history of literary biography
  • second-degree Sufis
  • frequency-and-comparison method
  1. • ابونعیم، احمد بن عبدالله (1387). حلیه‌الاولیاء و طبقات‌الأصفیاء. بیروت: چاپ محمد امین خانجی
  2. (به نقل از مرادبخش، فرزین (1377)، شاه شجاع کرمانی. فصلنامه فرهنگ کرمان، شماره یک، پاییز 1377)
  3. • افضل‌الدین کرمانی، احمد بن حامد (1386). سلجوقیان و غز در کرمان. مصحح: محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران: علمی
  4. • انصاری، خواجه عبدالله (1362). طبقات الصوفیه. به تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: توس
  5. • ایران‌منش، پری (1372). عرفای کرمان. تهران، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی (پژوهشگاه)
  6. • بزار، درویش بن اسماعیل (1377). صفوه الصفا. غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: زریاب
  7. • بقلی، روزبهان(1334). شرح شطحیات. مصحح: هنری کربین، تهران: انستیتو ایران و فرانسه
  8. • جامی، عبدالرحمان(1367). مثنوی هفت اورنگ. مصحح: مرتضی مدرس گیلانی، تهران: انتشارات سعدی
  9. • ـــــ، ــــــ (1336) نفحات الانس من حضرات القدس. تصحیح و مقدمه‌ و پیوست: مهدی توحیدپور، تهران: کتاب‌فروشی محمودی
  10. • جنید شیرازی، معین‌الدین (1364). تذکره هزار مزار. ترجمه: عیسی بن جنید شیرازی، تصحیح: عبدالوهاب نورانی وصال، شیراز: کتابخانه احمدی
  11. (به نقل از: مرادبخش، فرزین (1377)، شاه شجاع کرمانی. فصلنامه فرهنگ کرمان، شماره یک، پاییز 1377)
  12. • جهانگرد، فرانک (1390). زندگی شاه بن شجاع کرمانی و طبقه‌بندی سخنان او. پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، شماره هفده، بهار 1390
  13. • زرین‌کوب، عبدالحسین (1357). جست‌و‌جو در تصوف ایران. تهران، امیرکبیر
  14. • سلمی، عبدالرحمان(1389). طبقات الصوفیه. به تحقیق نورلدین شریبه. مصر: مکتبه المناجی بالقاهره
  15. • سنجی عبادی مروزی، قطب‌الدین بن ابوالمظفر (1362). مناقب الصوفیه. به کوشش محمد تقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، تهران: کتابخانه منوچهری
  16. • سهروردی، عبدالقاهر بن عبدالله (1363) آداب‌المریدین. به کوشش نجیب مایل هروی، تهران، مولی
  17. • سیرگانی، خواجه علی حسن(1390). البیاض و السواد من خصائص حِکَم العباد فی نعت المرید و المراد. تصحیح: محسن پورمختار، تهران: موسسه پژوهشی حکمت ایرانیان
  18. (به نقل از: جهانگرد، فرانک(1390)، زندگی شاه بن شجاع کرمانی و طبقه‌بندی سخنان او، پژوهشنامه زبان و ادب فارسی (گوهر گویا)، شماره هفده
  19. • شفیعی کدکنی، محمدرضا (1384). مشکل هجویری در طبقه‌بندی مکاتب صوفیه. فصلنامه مطالعات عرفانی، شماره اول
  20. • شیروانی، زین‌العابدین (1361). ریاض السیاحه. مصحح اصغر حامد ربانی، تهران: سعدی
  21. • صفا، ذبیح‌الله (1384). تاریخ ادبیات ایران (جلد اول). تلخیص از محمد ترابی، تهران: ققنوس
  22. • ـــــ، ــــــ (1384). تاریخ ادبیات ایران (جلد دوم). تلخیص از محمد ترابی، تهران: فردوس
  23. • ـــــ، ــــــ (1388). تاریخ ادبیات ایران (جلد سوم). تلخیص از محمد ترابی، تهران: فردوس
  24. • طوسی، ابونصر سراج (1386). اللمع فی تصوف. تصحیح: رینولد آلن نیکلسن، ترجمه دکتر مهدی محبتی، تهران: انتشارات اساطیر
  25. • عبدالکریم بن هوازن القشیری (1345). ترجمه رساله قشیریه (مصحح: بدیع‌الزمان فروزان‌فر)، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
  26. • عزالدین کاشانی، محمود بن علی (1382). مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه. تصحیح: عفت کرباسی و محمدرضا برزگر خالقی، تهران: زوار
  27. • عزلتی خلخالی، ملا ادهم (1370). کدو مطبخ قلندری. گردآورنده: احمد جاهد، تهران: سروش
  28. • فرید‌الدین عطار نیشابوری (1388). تذکره الاولیاء (از روی نسخه‌ رینولد آلن نیکلسن). به کوشش ا.توکلی، تهران، بهزاد، چاپ دوم
  29. • محرابی کرمانی، سعید (1330). تذکره الالیاء محرابی یا مزارات کرمان. به اهتمام حسین کوهی کرمانی، تهران، ناشر ؟
  30. (به نقل از: مرادبخش، فرزین (1377)، شاه شجاع کرمانی. فصلنامه فرهنگ کرمان، شماره یک، پاییز 1377)
  31. • محمود بن عثمان (1333). فردوس المرشدیه و الأسرار الصمدیه. به کوشش ایرج افشار، تهران: دانش
  32. • مرادبخش، فرزین (1377)، شاه شجاع کرمانی. فصلنامه فرهنگ کرمان، شماره یک، پاییز 1377
  33. • مستوفی، حمدالله بن ابوبکر(1364). تاریخ گزیده. تصحیح: عبالحسین نوایی، تهران: امیرکبیر
  34. • النهبانی، یوسف بن اسماعیل(1481 ق). جامع کرامات اولیاء. تحقیق و مراجعه: ابراهیم عطوه عوض، مصر: شرکت مطبعه مصطفی البابی
  35. • هجویری، علی بن عثمان (1390). کشف المحجوب. مقدمه، تصحیح و تعلیقات: محمود عابدی، تهران، انتشارات سروش
  36. • یحیی بن جنید شیرازی(1363). سیره ابن خفیف. مصحح الف. شیمل –طاری. به کوشش دکتر توفیق سبحانی، تهران: انتشارات بابک
  37. (به نقل از: مرادبخش، فرزین (1377)، شاه شجاع کرمانی. فصلنامه فرهنگ کرمان، شماره یک، پاییز 1377