بررسی اندیشه‌های خیّام دربارۀ زندگی و مرگ در سنّت شعری کلاسیک های جهان

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

فلسفۀ حیات و وقایع پس از مرگ از معمّا‏های دست‏نایافتنی بشر، در سراسر تاریخ زندگی او بوده است. همۀ اندیشمندانِ جهان، به نوعی دربارۀ آن سخن گفته‏اند، امّا همگان بر این اعتراف کرده‏اند که این مسأله، مهم‏ترین راز نگشودۀ بشر بوده و خواهد بود. از میان شاعران و فلاسفۀ اسلامی، عمر خیّام بیش از هر شاعر و نویسنده‏ای بدین مهم پرداخته است. جان‏مایۀ اصلیِ رباعیّات خیّام، پاسخ به همین مسأله است: نشان دادن ناتوانی ذاتی بشر در پاسخ‏گویی به این معمّای هستی؛ امّا آیا آن‏چه خیّام اندیشیده و بر قلم جاری ساخته، ابتکاری است یا اصیل؟ مقالۀ حاضر، بررسی پیشینۀ اندیشه‏های خیّامی در شعر کلاسیک‏های جهان است. در این مقاله کوشیده شد با طرح نوزده درون‏مایۀ شعری خیّام در خصوص فلسفۀ حیات و مرگ، نشان داده شود که پیش از خیّام این اندیشه‏ها در آثار شاعران جهان مطرح شده و از دغدغۀ مشترک بیش‏ترِ شاعران گذشته بوده است و آن‏چه در نوشته‏های منتقدان ادبی ایران، اندیشه‏های خیّامی نامیده می‏شود، ویژۀ خیّام نیست و استناد آن‏ها به خیّام همراه با نوعی سهل‏انگاری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating Khayyam's thoughts about life and death in the world's classical poetry tradition

چکیده [English]

The philosophy of life and events after death has been one of the unattainable mysteries of mankind throughout the history of his life. All the thinkers of the world have spoken about it in some way, but they have all admitted that this issue has been and will be the most important unsolved mystery of mankind. Among the Islamic poets and philosophers, Omar Khayyam has addressed this issue more than any other poet or writer. The main essence of Khayyam's quatrains is the answer to this problem: showing the inherent inability of human beings to answer this riddle of existence; But is what Khayyam thought and wrote, innovative or original? The present article is an examination of the background of Khayyami's thoughts in the poetry of the world's classics. In this article, an attempt was made to show Khayyam's nineteen poetic themes regarding the philosophy of life and death, to show that before Khayyam, these ideas were raised in the works of poets of the world and were a common concern of poets of the past, and that What is called Khayyami's thoughts in the writings of literary critics of Iran is not unique to Khayyam, and their reference to Khayyam is accompanied by a kind of carelessness.

کلیدواژه‌ها [English]

  • literary commonplaces
  • Rubaiyat of Khayyam
  • world poetic tradition