کاربرد بلاغی تضاد و هم‌آیی آن با دیگر هنرسازه‌ها در غزلیات سعدی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

تهران-بزرگراه افسریه-شهرک شهید شجاعی(قصر فیروزه1)-بلوک43 -پلاک375-ط4

10.29252/hlit.2015.102584

چکیده

تضاد یکی از پیوندهای معنایی میان کلمات است که هم در حوزة دستور زبان و هم در حوزة بلاغت مورد توجه قرار می‌گیرد. در غزلیات سعدی، این پیوند معنایی تقریباً در پنجاه درصد ابیات حضور دارد. کاربرد تضاد از ساده‌ترین شکل آن یعنی آوردن واژگان متضاد شروع می‌شود تا تضاد در ساختار نحوی که انواع مختلف و پیچیده‌ای دارد. آنچه سبب تمایز کاربرد این هنرسازه در غزلیات سعدی می‌شود این است که تضاد غالبا تنها هنرسازه یا آرایة بیت نیست؛ ترکیب این آرایه با دیگر عناصر زبانی و سازه‌های نحوی است که آن را از ابزاری کهنه و دست‌فرسود به هنرسازه‌ای زنده و محرک تبدیل می‌کند و بر تأثیر و زیبایی سخن سعدی می‌افزاید. وجوه جملات، واو عطف، تکرارها و تقارنهای نحوی، جابهجایی شرط و جواب شرط از عناصر زبانی هستند که با هنرسازة تضاد همراه شده و باعث میشوند که سعدی از این صنعت ساده ابیاتی شگفت بیافریند. در برخی ابیات نیز همراهی آرایة طباق و ساختار نحوی جملات تغییر جهت و تضاد معنایی دو مصراع را به دنبال دارد و این خلاف انتظار، خواننده را مسحور می‌کند؛ این ساختار بدیعی- نحوی خاص سعدی است و پیش از وی سابقه ندارد. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Rhetorical Application of Contrast along with Other Devices in Saadi's Odes

چکیده [English]

Contrast is one of the semantic links between words that are considered both in grammar and rhetoric. In Saadi's odes, this semantic link is used in about fifty percent of the verses. The application of contrast in its simplest form is using opposite terminology to its complex form, contrast in the syntactic structure. What makes this device distinct in Saadi's odes is that contrast is often not the only device of the verse; but is combined with other linguistic elements and syntactic structures. So contrast is not an old and defunct device, but is living and stimulating. Grammatical mood ، repetitions and syntactic symmetry، relocation of main and if claused are the linguistic elements that are associated with contrast device. In some verses, the accompanying of contrast and the syntactic structure of sentences leads to a semantic contradiction of the two verses, and this unexpected entanglement fascinates the reader and is unique to Saadi.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contrast Device
  • Saadi's Odes
  • Rhetoric
  • Syntax and Syntactic Structures