روایت های شفاهی در تذکرة الشّعرای دولتشاه سمرقندی و کارکردهای مثبت آن‌ها

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بوعلی سینا- همدان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کردستان

چکیده

تذکره­ ی دولت­شاه سمرقندی (896 هـ..ق)، استثنایی­ ترین تذکره­ ی شاعران در تاریخ و ادب ایران است که به ­رغم برخورداری از اشتباهات فراوان تاریخی، بیش­ترین اطّلاعات را درباره­ ی شاعران و دوران زندگی آنان با روش­مندترین شیوه­ ها­ی مرسوم در گذشته، به مخاطبان عرضه ­می­ کند. بررسی شیوه ­ی خاص دولت­شاه سمرقندی، اهمیّت شگرد وی در معرّفی شاعران با ارائه ­ی توضیحات لازم تاریخی درباره‌ی خاندان های حکومتی عصر آنان و نقش سلاطین در جایگاه فکری و هنری هر شاعر، شناخت چگونگی ارائه اطلاعاتی پیرامون ممدوحان شاعران، بررسی عوامل مقبولیّت تذکره ­الشعرا با وجود بسیاری از اشتباهات تاریخی و مسائلی از این­ دست از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی است و نتایج با استفاده از شیوه ­ی تحلیل محتوا تجزیه و تحلیل شده­است. نتایج نشان ­می ­دهد: به­دور از هر گونه اغراق و مبالغه، می ­توان ادّعا­کرد که این تذکره، نوآورانه ­ترین تذکره ­ی شعری در زبان فارسی است که نویسنده­ ی آن فقط در پی فراهم ­آوردن جُنگی از اسم­ها و نمونه شعرهای شاعران فارسی نبوده، بلکه کوشیده ­است هر شاعری را در بستر تاریخی دورانی که از آن برخاسته ­است قراردهد، تا ارزیابی جایگاه فکری و هنری او درست­تر انجام­ شود. به این سبب است که تذکره­ ی دولت­شاه، علاوه­ بر گزارش زندگی شاعران که اصلی­ ترین وظیفه­ ی این­ گونه کتاب­ ها است، یک گزارش به ­نسبت اجمالی از اغلب سلسله ­های حکومتی و حکومت های محلّی در مناطق مختلف ایران نیز به ­دست داده ­است.

عنوان مقاله [English]

Oral Narratives in the Tazkarehalsha'ra of the Dawlatshah Samarghandi

نویسندگان [English]

  • Ghahreman Shiri 1
  • Minoo Mohammadi 2
1 Professor of Persian Language and Literature, University of Bu-Ali Sina - Hamadan
2 PhD student of Persian language and literature of Kurdistan University
چکیده [English]

The Tazkareh of the Dawlatshah Samarghandi (896 AH) is the most exceptional poet's Tazkareh in Iranian history and literature, despite of the fact that he has had many historical mistakes, the most information about the poets and their period of life with the most traditional methods used in the past to the audience of supply he has done. The study of the particular style of Dawlatshah Samarkandi's, the importance of his strategy in introducing poets by providing the necessary historical descriptions of the clans of their era and the role of the sultans in the intellectual and artistic positions of each poet, the understanding of how to provide information about the memoirs of the poets, the study of the factors of acceptance of Tazkareh al-Sha'ra There are many historical mistakes and issues of this type. The research method is descriptive-analytic and the results are analyzed using content analysis method. results show: Far from any exaggeration and hyperbole it can be argued that this is the most innovative poetic tale in Persian, the author of which did not just seek to provide collection of names and examples of Persian poetry poems, but it has tried every Putting a poet in the historical context of the era from which he originated, to better assess his intellectual and artistic position. This is because the Tazkareh of the Dawlatshah, in addition to the report of the life of the poets, which is the main function of such books, has received a brief summary of most of the ruling dynasties and local governments in different regions of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tazkareh alsha'ra
  • Dawlatshah Samarghandi
  • oral narratives
  • poets
  • kings
  • Teymourian era