ملمع و سیر تحول آن از آغاز تا پایان قرن دهم هجری

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

شعر ملمع یک نوع از شعر است که دارای سابقه ای طولانی در زبان فارسی است. ملمع شعر که در آن برخی از خطوط در یک زبان هستند و برخی دیگر در زبان دیگری نوشته شده است. این مقاله به بررسی تکامل و نمایندگی از شعر ملمع تا پایان از centry هفدهم. لذا این مطالعه تلاش می کند تا به سوالات زیر پاسخ: چه نوع از تغییرات شده است در طول این قرن ها به شعر ملمع اتفاق افتاد، که versifiers عمده ملمع هستند، و ویژگی های از اشعار خود را چه هستند؟ این مقاله را پوشش می دهد دویست و سی ملمع   شعر از بیست و نه شاعران فارسی و به طور کلی آن شامل سه هزار و سیصد و چهار آیه. در نهایت، نتایج نشان می دهد که شعر ملمع به عنوان یک فرم شعری در قرن یازدهم آغاز شده است و تا قرن هفدهم، آن را از نظر کمیت توسعه یافته است. همچنین از نظر کیفیت، آن را به سمت تغییرات از موضوع و عملکرد دلالت نقل مکان کرد، در حالی که در همان زمان صرفه جویی روح سرگرمی در ساختار و محتوای آن.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Macaronic verse and its evolution from the beginning to the end of the 10th century AH

نویسندگان [English]

  • hojat rasouli
  • najm-odin arazi
Shahid Beheshti University
چکیده [English]

Macaronic verse is a kind of poetry that has a long history in Persian language. Macaronic is a poetry in which some lines are in one language and some others are written in another language. This essay studies the evolution and representation of Macaronic poetry until the end of the seventeenth century. This study therefore tries to answer the following questions: what kind of changes has happened to macaronic verse throughout these centuries, who are the major macaronic versifiers, and what are the features of their poetry? This article covers two hundred and thirty macaronic poems from twenty nine Persian poets and overall it includes three thousand and three hundred and four verses. Ultimately, the results show that macaronic verse as a poetic form has started in the eleventh century and until the seventeenth century, it has developed in terms of quantity. Also in terms of quality, it has moved towards variations of subject matter and functionality of significances, while at the same time saving a spirit of entertainment in its structure and contents.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabic Language
  • Persian language
  • macaronic poems
  • evolutionary process
  1. - اداره چی گیلانی، احمد (1370) شاعران همعصر رودکی، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار.
  2. - امیر خسرو، خسرو بن محمود ( 1343) دیوان، مصحح: م، درویش. تهران: جاویدان.
  3. - امیر معزی، محمد بن عبدالملک (1318) دیوان، مصحح: عباس اقبال، تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  4. - بلخی، حمیدالدین عمر بن محمود (1389) مقامات حمیدی، مصحح: رضا انزابی نژاد. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
  5. - بیلقانی، مجیرالدین (1358) دیوان، مصحح: محمد آبادی باویل، تبریز، مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران.
  6. - جاجرمی، محمد بن بدرالدین(1337) مونس الاحرار فی دقایق الاشعار، به اهتمام: میر صالح طبیبی، تهران: انجمن آثار ملی.
  7. - جامی، نورالدین عبدالرحمن( 1341) دیوان جامی، ویراسته: هاشم رضی. تهران: پیروز.
  8. - جبلی، عبدالواسع( 1378) دیوان، مصحح: ذبیح الله صفا. تهران: امیرکبیر.
  9. - جلال الدین محمد بلخی ( مولوی)( 1375) کلیات دیوان شمس. دو جلد. تهران: نگاه.
  10. - جوینی، عطاملک بن محمد (1370) تاریخ جهانگشا. تهران: ارغنون.
  11. - حافظ، شمس الدین بن محمد ( 1383) دیوان غزلیات، به کوشش: خلیل خطیب رهبر، چاپ سی و ششم، تهران: صفی علیشاه.
  12. - خاقانی شروانی، بدیل بن علی ( 1357) دیوان، مصحح: علی عبدالرسولی، تهران: چاپخانه مروی.
  13. - خجندی، کمال (1374) دیوان، محقق: ایرج گلسرخی، تهران: سروش.
  14. - خواجوی کرمانی، ابوالعطاء محمود بن علی (1374) دیوان، به کوشش: سعید فائقی، تهران: بهزاد.
  15. - دهخدا، علی اکبر (1334) لغتنامه دهخدا، زیر نظر: محمد معین و سید جعفر شهیدی. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.
  16. - رادویانی، محمد بن عمر(1362) ترجمان البلاغة، مصحح: احمد آتش. تهران: اساطیر.
  17. - رامی تبریزی، حسن بن محمد(1341 ) حقایق الحدایق، مصحح: سید محمد کاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
  18. - سعد سلمان، مسعود (1362) دیوان، مقدمه: ناصر هیری، تهران: گلشایی.
  19. - سلطان ولد، بهاء الدین محمد بن ولد (1315) ولدنامه، مصحح: جلال الدین همایی، تهران: کتابخانه اقبال.
  20. - سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم (1354). دیوان. مصحح: تقی مدرس رضوی. تهران: انتشارات کتابخانه سنایی.
  21. - شمس العلمای گرکانی، محمد حسین (1377) ابدع البدایع. چاپ اول. تبریز: انتشارات احرار.
  22. - صفا، ذبیح الله ( 1378) تاریخ ادبیات در ایران. پنج جلد. چاپ یازدهم. تهران: فردوس.
  23. - ظهیر فاریابی، طاهر بن محمد (1339) دیوان، مصحح: تقی بینش، مشهد: کتابفروشی باستان.
  24. - عراقی، فخرالدین ابراهیم بن شهریار( 1382)، مجموعه آثار فخرالدین عراقی: غزلیات، قصاید، قطعات، ترجیعات. مصحح: نسرین محتشم. تهران: زوار.
  25. -عوفی، محمد ( 1335) لباب الالباب، مصحح: سعید نفیسی، تهران: کتابخانه ابن سینا.
  26. - غزنوی، حسن بن محمد ( 1362) دیوان، مصحح: تقی مدرس رضوی تهران: 1362.
  27. - مدبری، محمود ( 1370) شرح احوال و اشعار شاعران بی دیوا، تهران: نشر پانویس.
  28. - منوچهری دامغانی، احمد بن قوص (1384) دیوان، به اهتمام: محمد دبیرسیاقی، چاپ پنجم. تهران: زوار.
  29. - رشیدالدین محمد عمری ( وطواط)( بی تا) حدایق السحر فی دقائق الشعر، مصحح: عباس اقبال. تهران: مطبعه مجلس.
  30. - ـــــــــــــــــــــ (1339) دیوان، مصحح: سعید نفیسی تهران: کتابخانه بارانی.
  31. - همایی، جلال الدین (1363) فنون بلاغت و صناعات ادبی چاپ دوم. تهران: توس.
  32. - دانش پژوه، منوچهر (1382). ملمعات و مثلثات یا اشعار دو زبانه و سه زبانه». نشریه زبان و ادبیات. شماره17: 32-48.
  33. - سجادی، سید ضیاءالدین (1362). ملمع و بررسی آن. ماهنامه تحقیقات ایرانی (آینده). سال نهم. شماره5. 336-346.
  34. - شیخ احمدی، احمد (1378). نگاهی به ملمع‌های شاعران سده‌ی ششم و تأثیر این اشعار در ملمع‌های شاعران سبک‌های عراقی. مجموعه مقالات پنجمین همایش سالانه زبان و ادبیات فارسی( دانشگاه هرمزگان). هرمزگان: انتشارات دانشگاه هرمزگان. 75-82.
  35. - طلوعی، عبدالله (1371) تحقیق و بررسی در اشعار ملمع. پایان نامه دکتری، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران. دانشگاه تهران.
  36. - قهرمانی مقبل، علی اصغر (1390). فنّ الملمع: حلقة الوصل بین الشعرَین الفارسی و العربی. مجلة دراسات فی اللغة العربیة و آدابها. شماره 6. 77-100.
  37. - موسی، احمد (1388) الملمعات فی الشعر الفارسی. الدراسات الادبیة. شماره پیاپی 67 و 68 و 69. 373- 400.
  38. - موسی، احمد (1381) پارسی گویان عربی سرا از آغاز تا عبدالرحمن جامی( معرفی و شرح اشعار عربی آنان). پایان نامه دکتری، رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه تهران.