2024-03-29T12:19:11Z
https://hlit.sbu.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=14419
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
بررسی تنوّع موضوعی و محتوایی در غزلیّات عطّار
سیّده مریم
ابوالقاسمی
فریدالدّین عطّار (م 627ق)، علاوه بر مثنویهای متعالی و برجستۀ خویش در غزل نیز مبتکرِ شیوه و بیان خاصّی است که در سیر تکاملی غزل فارسی و به خصوص غزل عرفانی بسیار مؤثّر بوده است. غزل عطّار از حیث تکنیکهای بیانی، جوهره و محتوای شعری و تنوّع موضوعات مختلف در شعر فارسی از برجستگی و اهمیّت ویژهای برخوردار است. موضوعات عرفانی، قلندریّات، وصف، تغزّل، بیان تجارب و احوال درونی، پند و اندرز از جمله موضوعات گوناگون غزلیّات او به شمارمیرود؛ همچنین متنوّعترین، ابتکاریترین و برجسته-ترین تعبیرات رندی و قلندری را نیز در غزلیّات عطّار میتوان مشاهده کرد. در این مقاله ضمن تقسیمبندی موضوعی غزلیّات عطّار، به نقد و بررسی ویژگیهای بارز و برجستۀ این غزلها بهویژه از حیث مفهوم و محتوا خواهیم پرداخت.
غزل عطّار
غزل عرفانی
تنوّع
تغزّل
قلندریّات
ابداع و ابتکار
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98577_28b0c9f96b0cfdfffc0ed804fe9a3424.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
بررسی عناصر ساختار غزلهای سیاسی- اجتماعی در اشعار هوشنگ ابتهاج و شفیعیکدکنی
ابراهیم
اقبالی
حسین
رسول زاده
غزل همواره مورد توجّه شاعران بوده است. در دورۀ مشروطه این قالب برای بیان مطالب سیاسی و اجتماعی به کار گرفته شد و علیرغم موفقیّت هایی که بدست آورد، نتوانست اقبال عمومی مردم را در پی داشته باشد. با پیدایش «شعر نو» تحوّلی در ادبیّات معاصر ایران بهوجود آمد و قالب های شعری را تحت تأثیر قرار داد. هوشنگ ابتهاج و شفیعیکدکنی با ترکیب برخی از عناصر «شعر نو» توانستند نوعی غزل -(که با حفظ ساخت سنتی غزل، برخی از ویژگیهای شعر نو را هم دارا بود)- بسرایند. این غزلها را میتوان «غزل نو» نام نهاد. عناصری که در ساخت این غزلها بسیار نقش دارند عبارتاند از: استفاده از اسلوب بیانی حافظ، نمادین بودن غزل چه از لحاظ کلمه و چه از لحاظ تصویر، استفاده از عناصر طبیعت و استفاده از عناصر ملّی و تاریخی. در این مقاله، این عناصر در غزلهای سیاسی -اجتماعی ا.سایه و شفیعیکدکنی مورد بررسی قرار گرفته اند.
غزل نو
ابتهاج
شفیعیکدکنی
نماد (سمبل)
غزل سیاسی- اجتماعی
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98575_622ceb6f789648cee9fb5e9098ed1d74.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
سبک هندی و ناگفته های آن
محمد حسن
حائری
در این مقاله ضمن بررسی اجمالی موقعیّت های سیاسی و اجتماعی دوران صفویّه با نگاهی تازه مواردی از قبیل اطلاع رسانی، جایگاه لفظ و معنی و تغییر در معیار فصاحت بررسی و نکته های تازه ای در طرز تازه بیان شده است. از آن جمله است موضوع جوهر شمشیر و جوهر آینه و پیوند آن با مور و مورچه که ضمن یک مبحث علمی در علوم تجربی و با استفاده از یافته های جدید و استناد به نمونه هایی از سخن سخنوران پیشین ابهامی در این موضوع باقی نمانده است. نگارنده در این مقاله تازه هایی را در سبک هندی بررسیده است که تا کنون در هیچ کتاب و مقاله-ای مورد کنکاش قرار نگرفته و بدان توجه نشده است.
طرز تازه
لفظ و معنی
آینه
جوهر
شمشیر
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98573_ed144dcd11f8179b346707408b4f4e95.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
مسیح (ع) و سیاوش
درّه
دادجو
مسیح و سیاوش به عنوان انسانهایی که معصومیّت و پاکدامنی آنان در تضادِّ با واقعیّت زمانۀ آنهاست، زندگی خویش را زیر فشار جبری ویرانگر میفرسایند و با همۀ تفاوتهایی که در شیوۀ زندگی دارند در مرگی معصومانه با یکدیگر اینهمانی مییابند. کشمکش بین دو بُعد تن و جان، عنصر مشترک حیات و هستی آن دو است و از آنجا که شیوه و فلسفۀ مرگ آنان زندگی را معنا و مفهوم میبخشد، پژوهش حاضر از منظری اسطورهای و حماسی، بیشتر مرگ این دو شخصیّت را مورد تحقیق و تطبیق قرار میدهد.
اسطوره
حماسه
نقد تطبیقی
تراژیک
مسیح
قربانی
متی
لوقا
انجیل
خویشکاری
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98571_df3ecafb00efb70f0b5fe1119c430852.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
روایت شناسی تاریخ بیهقی . بررسی ساز و کار روایت «حکایت بوبکر حصیری» بر اساس نظریه ژنت
کاظم
دزفولیان
فؤاد
مولودی
از دیدگاه ساختارگرایی، مطالعۀ نظاممند ساختار و فرم آثار ادبی منجر به کشف شیوههای تولید معنا در متون ادبی میشود و صورت متن ادبی مانند بستری است که معنا در آن شکل میگیرد؛ از این منظر برای تحلیل و بررسی تاریخ اندیشه و نظامهای حاکم فکری بر متون ادبی، در درجة اوّل باید به مطالعه و تحلیل صورت ( فرم ) این متون پرداخت؛ از آنجا که یکی از شاخههای اصلی ساختارگرایی، علم روایتشناسی است در مطالعات تاریخ ادبی، بررسی سیر تحوّل و تکامل روایت متون روایی ، جایگاه واهمیّتی ویژه دارد. مقالۀ حاضر بررسی و تحلیل ساز و کار روایت « حکایت بوبکر حصیری» در تاریخ بیهقی است تا معلوم شود که جایگاه ممتاز این اثر برجسته تنها به خاطر کارکرد تاریخی و ارزش زبانی آن در مطالعات سبکشناسی نیست. در این پژوهش از دیدگاه یکی از بزرگترین روایتشناسان ساختارگرا، ژرار ژنت، به بررسی سه سطح روایی (داستان، روایت، روایتگری) این اثر پرداخته میشود و مؤلّفههایی که این سطح روایی را در تعامل با همدیگر نگه میدارند ( زمان دستوری، وجه و صدا ) تحلیل میگردند تا معلوم شود که این اثر ساختار روایی خاصِّ خود را دارد و نیز برخلاف عقیدة برخی از پژوهشگران معاصر - که اوّلین نمونۀ روایت کامل کلاسیک را «یکی بود یکی نبود» جمال زاده میدانند- پیرنگ مستحکم و روایت کامل این داستان شناسانده شود.
داستان
روایت
زمان دستوری
وجه
صدا
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98569_85f4ccce1623a356728848c8e4ebfeae.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
تأثیر نوروز در تاریخ ادبیّات و زبان عربی
محسن
راثی
نوروز، این عید کهنسال که گنجینهای از سنّتهای دلپذیر است، تاریخی بس دراز و عبرتانگیز دارد. از روزگاران بسیار قدیم که تعیین تاریخ آن حتّی از عهدة تاریخ هم بیرون است تا امروز این عید با تمام سنّتها و آداب و رسوم خود همچنان در فراز و نشیب تاریخ و از خلال حوداثی عظیم راه خود را باز کرده و دنیای افسانهای قدیم را به عصر دانش امروز پیوسته است. این عید در طیّ تاریخ طولانی خود نهتنها در تاریخ ایران بلکه در تاریخ همة ملّتهایی هم که با فرهنگ ایرانی آشنا شدهاند، آثار بسیاری از خود به جای گذارده است و آثاری که از آن در تاریخ و ادبیّات عربی بر جای مانده کم نیست. این عید به وسیلة دبیران دیوان و وزیران ایرانی در دستگاه خلافت و مخصوصاً در دورة عبّاسی با فرّ و شکوه خاص برگزار می شد. شعرا و نویسندگان عرب یا عربیزبان در تهنیت این عید چکامهها سروده و سنّتهای آن را به راههای گوناگون ستوده و توصیف کردهاند؛ از این رو این عید، هم در تاریخ سیاسی و اجتماعی اعراب و هم در تاریخ ادبیّات زبان عربی اثر بارزی داشته است.
عید نوروز
تاریخ ادبیّات
زبان عربی
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98567_e09948688ccc4eec213e8a1c10d3de6b.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
فضولی بغدادی و خاقانی شروانی: دو مدّعی پیشوایی سبک هندی
احمد
غنیپور ملکشاه
عیسی
امنخانی
یافتنِ سرآغازها، همواره یکی از دغدغههای اصلی محقّقان ایرانی بوده است تا آنجا که میتوان گفت محقّقان ایرانی، بیشترین توجّه خود را بر این مسئله معطوف کردهاند. بررسی تحقیقات آنان نیز گویای این واقعیّت است که آنان در تحقیقات خود همواره به نتیجة مشترکی دست نیافتهاند و نتایج به دست آمده نیز نشان از تشتّت آرای آنان داشته است، چنانکه در یافتنِ سرآغاز سبک هندی با چنین تشتّت آرایی رو به رو هستیم؛ تا جاییکه از شاعرانی مانند خاقانی، حافظ، فضولی، بابا فغانی و ... به عنوان پیشگام سبک هندی یاد شده است. نویسندگان این مقاله بر این باورند که نمیتوان پیشواییِ سبکی به گستردگی سبک هندی را به یک شاعر منسوب کرد؛ بلکه باید از سهم هر شاعر در شکلگیری سبک هندی، سخن به میان آورد. از این روی، دو شاعر آذربایجانی (فضولی و خاقانی) برگزیده شد تا با تحلیل محتوایی شعرشان، میزان اثرگذاری آنان بر شکلگیری جریان شعر فارسی، مورد بررسی قرار گیرد.
خاقانی
فضولی
سبک هندی
تحلیل محتوا
اسلوب معادله
معنی بیگانه
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98565_c0a6f6e5a91fda47cdc8432703352a2f.pdf
تاریخ ادبیات
2008-7349
2008-7349
1388
2
2
بررسی اندیشههای خیّام دربارۀ زندگی و مرگ در سنّت شعری کلاسیک های جهان
ناصر
نیکوبخت
رامون
گاژا
فلسفۀ حیات و وقایع پس از مرگ از معمّاهای دستنایافتنی بشر، در سراسر تاریخ زندگی او بوده است. همۀ اندیشمندانِ جهان، به نوعی دربارۀ آن سخن گفتهاند، امّا همگان بر این اعتراف کردهاند که این مسأله، مهمترین راز نگشودۀ بشر بوده و خواهد بود. از میان شاعران و فلاسفۀ اسلامی، عمر خیّام بیش از هر شاعر و نویسندهای بدین مهم پرداخته است. جانمایۀ اصلیِ رباعیّات خیّام، پاسخ به همین مسأله است: نشان دادن ناتوانی ذاتی بشر در پاسخگویی به این معمّای هستی؛ امّا آیا آنچه خیّام اندیشیده و بر قلم جاری ساخته، ابتکاری است یا اصیل؟ مقالۀ حاضر، بررسی پیشینۀ اندیشههای خیّامی در شعر کلاسیکهای جهان است. در این مقاله کوشیده شد با طرح نوزده درونمایۀ شعری خیّام در خصوص فلسفۀ حیات و مرگ، نشان داده شود که پیش از خیّام این اندیشهها در آثار شاعران جهان مطرح شده و از دغدغۀ مشترک بیشترِ شاعران گذشته بوده است و آنچه در نوشتههای منتقدان ادبی ایران، اندیشههای خیّامی نامیده میشود، ویژۀ خیّام نیست و استناد آنها به خیّام همراه با نوعی سهلانگاری است.
خیّام
اندیشههای خیّامی
فلسفۀ حیات
فلسفۀ مرگ
سنّت شعری کلاسیک
2009
06
22
https://hlit.sbu.ac.ir/article_98563_27de40433022a882275c0648ebb9a48f.pdf