TY - JOUR ID - 98758 TI - تصویر خلفای راشدین در مثنوی معنوی JO - تاریخ ادبیات JA - HLIT LA - fa SN - 2008-7349 AU - حرم‌پناهی, ریحانه AD - دانشجوی دکتری تاریخ دانشگاه تربیت مدرس Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 6 IS - 1 SP - EP - KW - مثنوی KW - خلفای راشدین KW - ابوبکر KW - عمر KW - عثمان KW - علی(ع) DO - N2 - مثنوی در برگیرندة حکایات گوناگونی دربارة خلفای راشدین است. سیمایی که مولوی از چنین شخصیّت‌هایی ترسیم می‌کند، با چهرة تاریخی شخصیّت‌های فوق دارای وجوه افتراق و اشتراک است. نگارندگان در این جستار، به بررسی تطبیقی مفاهیم و مضامین بیان شده در مثنوی با روایات تاریخی می‌پردازند و در صدد طرح و اثبات این نکته ‌اند که زبان به کار رفته در مثنوی، از آغاز تا انجام، زبانی عرفانی – ادبی بوده و از ساخت معنایی ویژه‌ای سخن می‌گوید. در چنین زبانی، یکی از دست مایه‌ها و ابزارهای کارآمد، بهره جستن از تمثیل و نماد به صورت غیر تاریخی است که خود ظرفیّتی شگرف و در خور تأمّل در بیان مضامین و مفاهیم دارد. این نکته با بسامدی شگرف‌تر در مثنوی تجلّی یافته. مولوی در ساختار قصص و روایات تاریخی، خاصّه آنچه دربارة خلفای راشدین بیان می‌دارد، بیشتر از آنکه در صدد بیان رویدادهای تاریخی، به شکلی زمانمند باشد، در پی بسط و تعمیم مفاهیم عرفانی – اخلاقی در قالب ادبی است که گاه حتّی دارای ریشة تاریخی نیست و چنانچه واجد این ریشه باشد، از لحاظ عنصر انسانی، زمانی و مکانی، فاصله‌ای قابل تأمّل با خود رویداد دارد. به دیگر سخن، مولوی تنها مفاهیم نهفته و درونی روایات را مَد نظر داشته، نه بستر واقعی و تاریخی وقایع را. این مقاله در پی پاسخگویی به دو سؤال بنیادین است: 1- نسبت مضامین و مفاهیم انتقال داده شده در مثنوی معنوی با روایات اصیل و ناب تاریخی چیست؟ 2- تأثیر چنین کاربستی از تاریخ در گسترة عرفانی – ادبی در فهم تاریخی مردم در ادوار پسین چه بوده است؟ UR - https://hlit.sbu.ac.ir/article_98758.html L1 - https://hlit.sbu.ac.ir/article_98758_b7fba2a50dec85d632bbefd72b1c66e3.pdf ER -