TY - JOUR ID - 103117 TI - تحول معنی واژۀ حماسه تا سال 1313 (هزارۀ فردوسی) JO - تاریخ ادبیات JA - HLIT LA - fa SN - 2008-7349 AU - حمصیان کاشان, فاطمه AU - آزادیان, شهرام AD - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه تهران، تهران، ایران AD - گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 15 IS - 2 SP - 143 EP - 166 KW - حماسه KW - حماسۀ ابوتمام KW - شعر حماسی KW - مجلۀ کاوه KW - ملحمه DO - 10.48308/hlit.2023.103117 N2 - در این پژوهش تلاش شد با توجه به فرهنگ‌ها و متون و مطبوعات، سابقۀ معنای حماسه استخراج شود. در فارسی حماسه به معنی نوع ادبی اپیک (epic) است. سابقۀ این معادل‌گذاری در فارسی کم است. پیش از آن این واژه در عربی به سه معنا به کار می‌رفت: 1. شجاعت، 2. قصاید و قطعاتی در ادبیات عرب که بیشتر مبتنی بر بیان مفاخر قبیله و و فرد بودند، و 3. نوعی گزیدۀ شعر. احتمالاً از حوالی سال 1828 م. حماسه در زبان عربی در برابر اپیک قرار گرفته است و پس از آن تا مدتی این واژه به همین معنا به کار می‌رفته، اما از زمانی عربی‌زبانان واژۀ ملحمة را در برابر اپیک قرار داده‌اند. در زبان فارسی نیز، تا پیش از اینکه حماسه به معنای یکی از انواع ادبی به کار رود، به همان معانی‌ای به کار می‌رفته است که در عربی رایج بوده؛ هر چند نمونه‌های کاربرد این واژه به این معانی در فرهنگ‌های فارسی بسیار اندک است و در متون هم زیاد به کار نرفته. در زبان فارسی، ظاهراً نخستین بار در روزنامۀ کاوه حماسه به معنی امروزی به کار رفته است، البته این روزنامه در ایران چاپ نمی‌شده. پس از آن کم‌کم این معنای امروزی در مطبوعات و کتاب‌ها به کار رفته است. البته تا مدت‌ها این واژه هم به معانی قدیم به کار می‌رفته (به‌ویژه معنی فخر) و هم به معنی جدید؛ مواردی نیز دیده شد که این واژه طوری به کار رفته است که هر دو معنا را می‌توان از آن استنباط کرد. UR - https://hlit.sbu.ac.ir/article_103117.html L1 - https://hlit.sbu.ac.ir/article_103117_30bf37f843721297d838612f5ef90479.pdf ER -