TY - JOUR ID - 102267 TI - سعدی: مردی از ایرانشهر (بررسی بازتاب اندیشۀ ایرانشهری در آثار سعدی) JO - تاریخ ادبیات JA - HLIT LA - fa SN - 2008-7349 AU - علی مددی, منا AD - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گنبد کاووس Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 14 IS - 2 SP - 185 EP - 206 KW - سعدی KW - گلستان KW - بوستان KW - ایران باستان KW - اندیشۀ ایرانشهری DO - 10.52547/hlit.2022.225880.1097 N2 - اندیشۀ ایرانشهری، بخصوص وجه سیاسی آن، نظام اندیشگی حاکم بر تمامی تاریخ ایران باستان است که با وجود همۀ تغییرات، در دورۀ اسلامی نیز تداوم یافته است؛ در میان آثار بازمانده از شاعران و نویسندگان ادب پارسی، از کلیله و دمنۀ نصرالله منشی که اثری داستانی‌ست، گرفته تا مرصادالعباد نجم‌الدین رازی که به تبیین جهان‌بینی عرفانی و تعلیم آداب صوفیانه پرداخته است، می‌توان بازتاب اندیشۀ ایرانشهری را آشکارا مشاهده کرد. سعدی نیز مردی از ایرانشهر است که با وجود تحصیل علوم اسلامی در نظامیه و تأثیر از وجه صوفیانۀ تفکر اسلامی، آثار او، گلستان و بوستان، را می‌توان جلوه‌گاه روشنی از اندیشۀ ایرانشهری نیز به شمار آورد. آنچه از بررسی آثار سعدی به دست آمده است، نشان می‌دهد که تمامی مؤلفه‌های این اندیشه، شامل داشتن نگاه طبقاتی به هستی (بخصوص اجتماع انسان‌ها)، صدرنشین بودن پادشاه در هرم طبقاتی جامعه، الهی دانستن پادشاهی و قائل شدن فرّ ایزدی برای پادشاه، عین قانون دانستن رای و سخن او، لزوم عمل به خویشکاری، مفهوم خاص دادگری، توجه ویژه به فضیلت اعتدال و توصیۀ مکرر به میانه‌روی، خرسندی و قناعت به آنچه نظم کیهانی در اختیار آدمی قرار داده و در نهایت یکی دانستن دین و پادشاهی در آثار سعدی نمودی آشکار دارند. UR - https://hlit.sbu.ac.ir/article_102267.html L1 - https://hlit.sbu.ac.ir/article_102267_3574ebb0e2fd37a4caa5cb54bff148d2.pdf ER -