دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
درنگی بر محتوای کتابهای نامهای ادبای ایرانی در طول سالهای 1330 تا 1349
5
28
FA
امیررضا
اصنافی
عضو هیئت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی
aasnafi@gmail.com
محسن
حاجی زین العابدینی
گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید بهشتی
zabedini@gmail.com
فرزانه
میان دربندی
کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی
f.darbandy66@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101802
در نامهها اطلاعاتی وجود دارد که شاید در هیچ منبع رسمی دیگری نشود آنها را پیدا کرد. شناسایی موضوعات بیان شده در کتابهای نامهای (نامههای خصوصی ادیبان به همسرانشان) و معرفی این محمل به عنوان یک منبع دست اول اطلاعاتی به استفاده کنندگان بوده است. پژوهش حاضر کاربردی است و برای اجرای آن از روش پژوهش تحلیل محتوای کمی استفاده شد. جامعه پژوهش 100 عنوان کتاب نامهای بود، 6 عنوان کتاب انتخاب شد که توسط جلال آل احمد، سیمین دانشور، احمد شاملو، علی شریعتی و فروخ فرخزاد نوشته شده که شامل 859 نامه بود. برای تحلیل محتوای نامهها از اصطلاحنامه فرهنگی اصفا استفاده شد. و یافتهها نشان داد 859 نامه خصوصی شامل موضوعات مختلفی بود که با توجه به شرایط سیاسی حاکم بر آن دوره بیشترین موضوع مطرح شده در نامهها مربوط به مقوله سیاست با فراوانی(400) و مقولههای آثار ادبی با (390) و مجلات با(256) فراوانی در رتبههای بعدی قرار گرفتند. پژوهش نشان میدهد ادیبان فارغ از اوضاع مختلف جامعه نبودهاند. این افراد در نامههای خصوصی خود به انواع مختلفی از موضوعات در زمینههای گوناگون پرداختهاند که جنبههای مختلفی از اطلاعات( سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، ادبی و غیره) را در برمیگیرد که میتواند برای پژوهشگران و کسانی که علاقهمند به این حوزه هستند مثمر ثمر باشد این نامهها هرچندخصوصی بودهاند اما دربردارنده اطلاعات فراوانی برای رفع نیاز اطلاعاتی استفاده کنندگان میباشد و همچنین معرفی این منابع به کتابداران مرجع، زیرا با شناخت انواع منابع موجود در کتابخانه کتابداران مرجع میتواند در جهت رفع نیاز اطلاعاتی مراجع بهتر عمل کند.
نامه,تحلیل محتوا,ادیبان
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101802.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101802_cf62c7da2ae179525b871e10cef9ba25.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
بررسی نقش کنشگفتاریها در ارائه تصویری واقعی از زبان و فرهنگ روزمره در آثار آموزشی زبان فارسی به غیر فارسیزبانان
29
60
FA
آنیتا
امیری
زبان و ادبیات آلمانی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
anita.amiri.84@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101290
در مقاله حاضر «کنشگفتاریها» به عنوان یکی از هستههای اصلی «اصالت گرایی » در ارائه تصویری واقعی از زبان و فرهنگ روزمره و نیز هنجارهای ایرانی در اثرهای آموزشی زبان فارسی به غیر فارسیزبانان مورد بحث قرار میگیرند. امروزه هدف بزرگ آموزش زبان انتقال و پرورش «مهارتهای ارتباطی و بینافرهنگی» در میان زبانآموزان است. یکی از مهمترین فاکتورها توجه خاص به «اصالت گرایی» بهمنظور ارائه تصویری واقعی از زبان و زندگی روزمره در جامعه مقصد است. نقش کنشگفتاریها بهویژه در زمینه کسب مهارتهای زبانی متناسب با هنجارهای حاکم در آن جامعه بسیار حائز اهمیت است، به گونهای که تصور طراحی یک اثر آموزشی بدون در نظر گرفتن این مهم غیرممکن مینماید. کنشگفتاریها را می توان به شکل فردی و جمعی نیز مورد پژوهش و بررسی قرار داد. مقاله حاضر سعی برآن دارد ضمن تبیین پارهای مفاهیم همچون اصالت گرایی و کنش گفتاری به معرفی و بررسی دو نمونه از کنشگفتارهای اصلی مانند «سلام واحوالپرسی» و «معرفیکردن» بپردازد. در ادامه با استفاده از نتایج خلاصهشده در هر قسمت برای معرفی جدولی تدوین شده توسط پژوهشگر برای بررسی معیارهای اصالتگرایی و تحلیل «توالیهای گفتاری» در اثر آموزشی «مینا ۱» استفاده میگردد و نشان می دهد این اثر تا چه اندازه در ارائه تصویری واقعی از زبان و فرهنگ روزمره ایرانی موثر بوده است. یافتههای حاصل از این پژوهش میتوانند در آینده در بهبود طراحی و تولید مواد و محتوای آموزشی به غیر فارسیزبانان مفید واقع شوند.<br /><br />واژگان کلیدی: کنشگفتاریها، اصالت گرایی، کتاب آموزشی، مهارتهای ارتباطی و بینافرهنگی، جدول معیارها، توالیهای گفتاری
کنشگفتاریها,اصالت گرایی,کتاب آموزشی,جدول معیارها,توالیهای گفتاری
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101290.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101290_21def39e105a04e640424faa4f1fabbd.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
بازتاب وجوه فرهنگ ایرانی در منابع آموزش زبان فارسی به غیرفارسیزبانان: مطالعهی موردی مجموعههای پرفا، مینا و فارسی بیاموزیم .
61
84
FA
محمد جواد
برقعی
زبانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران
pborgheei4@gmail.com
حسام
نگینی
زبانشناسی، دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبایی تهران
hesam_negini@atu.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101291
بهباور زبانشناسان اجتماعی، زبان و فرهنگ مفاهیمی جداییناپذیرند و نمیتوان نشانههای دستگاه زبان را از دلالتهای فرهنگیشان تهی کرد. ازاینرو، امروزه اهمیت آموزش فرهنگ در فرآیند آموزش زبان مورد تأکید فراوان است. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش برآمد که از میان مجموعه کتابهای «مینا»، «فارسی بیاموزیم» و «پرفا»، کدامیک وجوه فرهنگ ایرانی را بیشتر بازتاب داده است. بدین منظور، در این پژوهش ابتدا بخشهایی که متضمن مؤلفههای فرهنگ ایرانی بودند، به روش کتابخانهای از متون مذکور استخراج شدند و با بهرهگیری از نرمافزار اکسل پیکرهای از دادههای فرهنگی ایجاد شد. سپس دادهها با استفاده از چکلیست بایرم (1993) برچسب خوردند و در هشت دسته جای گرفتند. درنهایت از رهگذر بررسی کمی دادهها مشخص شد که «کلیشهها و هویت فرهنگی» بیش از دیگر وجوه فرهنگی در کتب موردبررسی بازتاب یافته است. همچنین یافتههای پژوهش نشان داد که محتوای آموزشی کتابهای فارسی بیاموزیم آمیختگی بیشتری با وجوه مختلف فرهنگ ایرانی داشته است و پسازآن بهترتیب مجموعه کتابهای پرفا و مینا قرار میگیرند. شایان توجه است که در تمام منابع بررسیشده حضور عناصر «فرهنگ سطحی» نسبت به عناصر «فرهنگ ژرف» به طرز قابلتوجهی پررنگتر بوده است.
آموزش فرهنگ,آگاهی فرهنگی,دانش فرهنگی,فرهنگ ژرف,فرهنگ سطحی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101291.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101291_4dd984cc95bc2bf786506e479fd83036.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
بررسی میزان کاربرد نخستی های معنایی کتاب پرفا 1
85
102
FA
مریم
پورنوروز
گروه زبانشناسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدبهشتی تهران، تهران، ایران.
maryam.pournorouz98@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101313
در این پژوهش سعی شده است به میزان کاربرد نخستیهای معنایی در کتاب پرفا1 پرداختهشود تا مشخص شود این کتاب چه میزان مفاهیم نخستیهای معنایی را که گفته میشود جهانیاند و در همۀ زبانها وجود دارند، پوشش میدهد. روش تحقیق در پژوهش حاضر تحلیل محتوا و دادههای پژوهش متن کتاب آموزشی پرفا1 است. ابتدا نوع و فراوانی واژههای کتاب، با استفاده از نرمافزار MOTOR ONLINE UTILITY، استخراج شد و سپس با استفاده از نرمافزار SPSS تحلیل آماری انجام گرفت. با توجه به یافتههای پژوهش 18.73 درصد کل واژههای کتاب به نخستیهای معنایی اختصاص دارد. پربسامدترین نخستی معنایی مربوط به طبقۀکنشگرها است. توصیفنماها با فراوانی 41، مرگ و زندگی با فراوانی20و شباهتنماها با فراوانی 8 کم بسامدترین مفاهیم نخستیهای معنایی به کار رفته در این کتاب است. نخستیهای معنایی «اگر و شاید» از طبقۀ مفاهیم منطقی، « لمسکردن» از طبقۀ کنش، رخداد، حرکت و تماس و «مردن» از طبقۀ مرگ و زندگی در این کتاب به کار نرفته است.
جهانیهای معنایی,فرازبان معنایی طبیعی,کتاب درسی پرفا1,نخستیهای معنایی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101313.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101313_912f852615b82a07a28d13738e66b56d.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
پیدایش فعل «پنداشتن» در زبان فارسی و کارکردهای وجهی آن
103
126
FA
فهیمه
تسلی بخش
فارغ التحصیل دکتری فرهنگ و زبانهای باستانی دانشگاه تهران، تهران، ایران
fahim.tbk@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101323
این پژوهش به بررسی پیدایش فعل «پنداشتن» در زبان فارسی و کارکردهای آن برای بیان وجهیت میپردازد و با تمرکز بر دو فرایند واژگانشدگی و دستوریشدگی، شواهد بهدستآمده از متون فارسی باستان، فارسی میانه و فارسی نو و تحولات رخداده در این سه دورۀ زبانی را بررسی میکند. یافتن منشأ و کارکرد دو صورت «پنداری» و «پنداشتی» که در متون فارسی نو برای بیان وجهیت و رویکرد گوینده به جمله به کار میروند هدف اصلی این پژوهش است و برای نیل به این هدف، کارکرد این صورتها در بافتهای مختلف در متون ادب فارسی مورد توجه قرار گرفته و تأثیرات بازمانده از ساخت تمنایی فارسی میانه در این متون پیگیری شده است. شواهد مستخرج از متون فارسی باستان، میانه و نو نشان میدهند که الگوی فارسی میانۀ «pad ēd dāšt-/ dār-»، با کاهش آوایی و با گذر از سه مرحلۀ فرایند واژگانشدگی بهصورت «پنداشتـ/ پندارـ» وارد دایرۀ واژگان زبان فارسی شده است. در فارسی دری، «پنداشتن» هم بهعنوان فعل اصلی با محتوای مفهومی شناخته شده و هم در شاخۀ دیگر، بهتدریج خاصیتهای فعلی خود را از دست داده و به ابزاری دستوری برای بیان وجهیت غیرواقعی بازتحلیل شده است.
پنداشتن,دستوریشدگی,زبان فارسی,واژگانشدگی,وجهیت
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101323.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101323_bf1a7e463083e81f53c53cc294a261c8.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
اقتباس صورت و معنا در سرودههای امیری فیروزکوهی
127
150
FA
علی
تقوی
عضو هیئت علمی فرهنگستان هنر
taqavi@honar.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101804
اقتباس و بازآفرینی معانی و مضامین متون مختلف، همواره از سدههای گذشته تاکنون نزد آفرینشگران متون ادبی امری ساری و جاری بوده است. امیری فیروزکوهی در گسترة شعر معاصر، شاعر سنتگرای صاحبسبک با زبان و بیان خاص خود است که با طبع لطیف و نکتهسنج خود و با احاطه و اشراف خوبی که بر زبان و ادب فارسی و عربی داشت، توانست معانی و مضامین شعری متنوعی را در سرودههای خود بیافریند و عرضه نماید. باوجود این، او در پرداخت مضامین و معانی شعری، از متون دیگر نیز تأثیر پذیرفته و در اغلب موارد به طرز هنرمندانهای در سرودههایش مندرج ساخته است. در مقالة حاضر به روش توصیفی و تحلیلی، دیوان امیری از منظر تأثیرپذیری از متون مختلف نقد و بررسی شده است. یافتههای پژوهش آشکار میسازد امیری برخلاف گمان برخی از پژوهشگران، صرفاً متأثر از صائب تبریزی نیست. شاعر در بخشی از مضمونپردازیهایش متأثر از قرآن و احادیث است و در بخشی دیگر، از متون ادبی منظوم و منثور دیگر شاعران و نویسندگان ایرانی و غیرایرانی، بویژه شاعران معروف سدههای پنجم تا یازدهم هجری همچون خاقانی، سعدی، مولوی و صائب، تأثیر پذیرفته است.
"شعر فارسی","شعر معاصر","امیری فیروزکوهی","اقتباس"
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101804.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101804_1b21c7377a90185154ffb3b6ef38684c.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
نقد و بررسی روایتی از فاطمیان مصر و اسماعیلیه براساس داستان بوستان خیال ( با اتکا به منابع تاریخی)
151
174
FA
محبوبه
طبسی
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
tabasimahboobeh@yahoo.com
احمد
خاتمی
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهرانجنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی
a_khatami@sbu.ac.ir
عبدالحسین
فرزاد
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهرانجنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران، و عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
abdolhosein.farzad@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101803
قصهها و داستانها به عنوان یکی از بخشهای مهم فرهنگ عامه رابطی بین مردم اکنون با گذشتهاند که مبانی فرهنگی و اعتقادی را از نسلی به نسل دیگر منتقل میکنند. بر مبنای رویکردهای تاریخگرایی نو و بافت روایی و داستانی متون تاریخی، برخی از داستانها نیز حاوی بافت تاریخیاند که بررسی آنها در کنار منابع تاریخی سودمند است. افسانۀ بوستان خیال از قصههای عامیانهای است که بنای آن بر تاریخ خلفای فاطمی مصر و شیعیان اسماعیلی است که بر اساس حوادث تاریخی رخداده در زمان چهار خلیفۀ نخست فاطمی در مصر، آغاز میشود. مؤلّف این شخصیتهای تاریخی را به عرصۀ افسانه آورده، داستانهای موهوم به آنها نسبت داده است. این جستار چگونگی حضور مذهب اسماعیلیه و خلفای فاطمی را در این داستان دنبال میکند و به نقد و بررسی آن براساس منابع و روایتهای تاریخی به شیوۀ توصیفی-تحلیلی میپردازد. یافتههای این پژوهش و نقد آنها بیانگر صحت برخی از روایتهای نویسنده بر اساس منابع تاریخی و اعتقادی این فرقۀ مذهبی-سیاسی است، اما در مواردی تفاوتهایی نیز وجود دارد. چهرۀ خارقالعادهای که نویسنده از برخی از خلفای فاطمی ارائه داده است بسیار به جنبۀ تقدس و الوهیت این خلفا نزد راویان معتقد به این مذهب نزدیک است.
اسماعیلیه,بوستان خیال,فاطمیان,نقد و بررسی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101803.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101803_cde4dce94e3ab5676e1fb4daaf7d52fc.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
ابوالفیض فیضی و میزان تأثیر او بر نظریۀ «صلح کل» اکبرشاه گورکانی
175
194
FA
آرام
رحیمیان
دانشجوی زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه شهیدبهشتی،تهران،ایران
s_rahimian91@yahoo.com
مریم
مشرف الملک
دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهیدبهشتی،تهران،ایران
m.mosharraf@yahoo.com
10.48308/hlit.2021.101691
ابوالفیض فیضی(م 1004ق) ملکالشعرای دربار جلالالدین اکبرگورکانی(م 1014ق) یکی از مشاهیر تاریخ و ادب فارسی در شبه قارۀ هند است. خطمشی فکری و باورهای ایدئولوژیک این سخنور بنام همواره از نکات بحثبرانگیز در میان اسناد تاریخی بوده است. اغلب گزارشهای تاریخی با دیدی انتقادی تحت تأثیر عوامل اجتماعی و ایدئولوژیکی، آراء مختلف و حتی متناقضی را در این باب مطرح کردهاند. شکلگیری نظریۀ «صلحکل» و اصلاحات سنتشکنانۀ دورۀ اکبرشاه همزمان با خدمت فیضی در دربار را میتوان اساس گسترش آراء انتقادی و بدبینانه نسبت به فیضی به شمار آورد. عقیدۀ غالب آن است که فیضی برانگیزانندۀ اندیشۀ صلحکل و اغواکنندۀ اکبرشاه برای تغییر دین حاکم بوده است. در این پژوهش، تلاش گردیده تا به شیوهای توصیفی – تحلیلی، آراء نسبت داده شده به فیضی و زمینههای پیدایش صلحکل بررسی و به این پرسش پاسخ داده شود که فیضی برانگیزانندۀ اصلی نظریۀ صلحکل بوده یا عوامل دیگری نیز در این امر دخیل بوده است؟ دستاوردهای پژوهش حاکی از آنست که گرچه حضور فیضی در رواج آزاداندیشی در دربار اکبرشاه که تحت نفوذ متعصبان قرار داشت، بیتأثیر نبوده است، اما عوامل دیگر همچون تساهلگرایی اکبرشاه و شرایط اجتماعی هند در روند شکلگیری صلحکل نقش بنیادیتری دارند.
",اکبرشاه گورکانی,اندیشه و اعتقادات فیضی,صلح کل,فیضی"
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101691.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101691_cac47d0452581cdbabf9d6700e1de249.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
نقش سه وزیر( معین الدین پروانه، صلاح الدین ایوبی، شمس الدین اصفهانی ) درمنشآت سلاطین
195
218
FA
نغمه
موذنی
گروه زبان وادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی،شهرکرد،ایران
reazporian@gmail.com
اصغر
رضا پوریان
گروه زبان و ادبیات فارسی،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه ازاد اسلامی ، شهرکرد،ایران
naghmehmoazeni@yahoo.com
10.48308/hlit.2021.101407
نقش سه وزیر(شمسالدین اصفهانی، معینالدین پروانه و صلاحالدین ایوبی) در منشآت سلاطین<br /><br /><br /><br />چکیده<br />منشآت سلاطین، اثری از کاتبی نامعلوم در سدۀ ششم و هفتم است که در موضوع اصول مکاتبات دولتی و دیوانی (ازجمله: تهنیت، تعزیت، رواتب، مراتب، دستورهای حکومتی، قواعد املا، شیوههای اغراقگویی و...) تألیف شده است. این مقاله به شیوۀ توصیفیتحلیلی، نامههای سه وزیر (شمسالدین اصفهانی، معینالدین پروانه و صلاحالدین ایوبی) را بررسی کرده و از خلال آن ویژگیهای ،اجتماعی و تاریخی و فرهنگی آن روزگار را کاویده است. درزمینۀ منشآت سلاطین، تا به حال پژوهش روشمند و آکادمیکی صورت نگرفته است نتایج تحقیق نشان میدهد اندیشههای ایرانشهری در منشآت سلاطین به شکلی پررنگ و برجسته نمود یافته است. نویسندگان در لابهلای این نامهها، مخاطبانشان را به راستی، داد و خرد فراخواندهاند و درحقیقت آییننامۀ مستقل و مستندی تدوین کردهاند که مانع از انحراف و زوال زودرس حکومت شده است. <br /><br />کلیدواژه: منشآت سلاطین، مکاتبات دیوانی، اندیشۀ ایرانشهری، سبکشناسی
منشآت سلاطین,مکاتبات دیوانی,اندیشۀ ایرانشهری,سبکشناسی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101407.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101407_27ddd7c91aaa4c7ade541c6f678971fd.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
تاملی بر لقب «حکیم» در شعر فارسی (با تکیه بر شاعران مداح و هجو سرا)
219
244
FA
مرضیه
اسماعیل زاده مبارکه
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
esmailzade67@gmail.com
محسن
محمدی فشارکی
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
m.mohammadi@ltr.ui.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101862
واژۀ حکمت در متون فلسفی و ادبی معانی مختلفی دارد و لقب حکیم نیز در ادبیات، به افراد مختلف حتی به شاعران مدّاح و هجوسرا اختصاص یافته است در حالی که این لقب در ظاهر با فضای شعریِ این شاعران تناسب ندارد. در پژوهش حاضر با روش تحلیلی-توصیفی و با تکیه بر دادههای تاریخی، فلسفی و کلامی تلاش شده است تا علل انتساب لقب حکیم به شاعران ادب فارسی واکاوی شود، در همین معنی، مشاهده میشود که دورۀ تاریخی، سبک شعری، مناسبات درباری و میزان دانش و محتوای اشعار شاعران در انتساب لقب حکیم به آنها حائز اهمیت بوده است. <br />در مقالۀ حاضر ارتباط لقبِ حکیم با پند و اندرزسرایی، وقوف شاعر بر علوم متداول روزگار خود، اعتقاد عوام دربارۀ تبحر در شاعری و همچنین علت حکیم نامیدنِ شاعرانِ مداح و هجوسرا که متاثر از مباحث فلسفی و کلامی است، تحلیل شده است. در واقع، حکیم نامیدهشدنِ شاعران مداح و هجوسرا با مبحث هجو و مدح در فلسفه ارتباط دارد. هجو و مدح در فلسفه، ذیل منافرات که شاخهای از سیاست مُدُن (حکمت عملی) است قرار میگیرد، اما در ادبیات وارد دنیای شعر شده است. در علم کلام نیز مبحث حکیمان مدّاح و هجوسرا بر پایۀ اعتقادات مربوط به اباحه و حرمت شعر، تفسیر آیۀ «اولی الامر» و انتساب حدیث «ان من الشعر لحکمه» به پیامبر شکل گرفته که باعث شده هجو و مدح نوعی حکمت تلقّی شود و شاعران مداح و هجوسرا حکیم نامیده شوند.
لقبِ حکیم,شاعرانِ حکیم مداح,شاعران حکیم هجوسرا,سیاست مدن
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101862.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101862_62fa6793b1d2c416eed8b451481179f9.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
14
1
2021
06
22
معرفی و بررسی دستنوشتۀ «نوباوۀ روم» اثر سایلی قَرشی
245
274
FA
محمد رضا
معصومی
0000-0002-4196-504X
گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران.
masomi25@iauyasooj.ac.ir
امین
مجلی زاده
0000-0002-0218-9156
دکتری زبان و ادبیّات فارسی و مدرّس دانشگاه فرهنگیان، پردیس شهید باهنر اصفهان، اصفهان، ایران
aminmojalle@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101265
سایلی قَرشی، شاعر قرن دهم هجری و از جمله شاعران مهاجر به سرزمین عثمانی است. وی اشعار خود را در مجموعه ای موسوم به «نوباوۀ روم» گردآوری و در سال 908ه.ق. به سلطان بایزید دوم تقدیم کرده است. یکی از نسخ خطی این اثر در کتابخانه فاتح استانبول نگهداری میشود. با توجه به این که سایلی به کتابت نیز اشتغال داشته است؛ به احتمال قریب به یقین، این دستنوشته به خط خود اوست. «نوباوۀ روم» مشتمل بر یک دیباچه و 2880 بیت از اشعار سایلی است که در قالبهای رایج شعر فارسی بویژه غزل سروده شده و تاکنون بررسی و تصحیح نگردیده است. پژوهش پیش رو که به معرفی این شاعر و بررسی اشعار وی- پس از تصحیح آن- اختصاص دارد؛ به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با استناد به دستنوشتۀ «نوباوۀ روم» و دیگر منابع کتابخانهای انجام گرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که سایلی از شاعران متوسط مکتب وقوع در آسیای صغیر است. تقریب به معشوق، رقیبستیزی، اغراق در لذت آزارخواهی، سگیهسرایی، حضور معشوق مذکّر و ... همراه با سادگی و روانی زبان و کاربرد عامیانهها از خصایص مکتب وقوع است که با بسامد بالا در «نوباوۀ روم» به چشم میخورد.
نوباوۀ روم,سایلی قَرشی,مکتب وقوع
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101265.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101265_2ad8965c2760776eac5fa7cd7a59b59e.pdf