دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
هزلیات سنایی در بستر مناسبات سیاسی و اجتماعی در حدیقه الحقیقه
5
30
FA
قدرت آله
آذرنیا
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران, ایران.
azarnia72@gmail.com
اسماعیل
آذر
استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
drazar.ir@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101261
بخشی از اشعار سنایی هزل و هجو است که در آن، گروه های مختلف اجتماعی سرزنش شده است. این بخش از اشعار وی گاهی از دایره ی ادب و نزاکت خارج می شود و با هنجار شکنی هدفی را دنبال می کند. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی، بستر ها، علل و عوامل رویکرد سنایی به این نوع شعر را بررسی و با ارایه ی شواهد و مستندات از آثار وی، ادعای تعلیمی بودن نوع ادبی هزل و میزان رسیدن به هدف را تحلیل می کند. با توجه به اینکه سنایی شاعری متشرع و مقید به اصول اخلاقی بود، بکارگیری واژگان، مفاهیم و حکایات خلاف مبادی ادب باید توجیحی داشته باشد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که اوضاع سیاسی، اجتماعی، اخلاقی جامعه سنایی را به هزل گویی واداشته است تا در قالب هزل، کج اندیشیها و کاستیها، خطاهای فردی، اجتماعی ، اخلاقی و ابن الوقت بودن مردم را آشکار کند و تذکر دهد. در برخی از این هزل ها همانند هزل شاعران سیم پرست، صوفیان و علمای مکار و فرصت طلب، از جهت آشکار ساختن زوایای تاریک اعمال آنان، می توان تعلیمی بودن هزل پذیرفت. <br />واژگان کلیدی : سنایی، حدیقه الحقیقه، هزل تعلیم ، اوضاع سیاسی اجتماعی
"سنایی","حدیقه الحقیقه","هزل تعلیم ","اوضاع سیاسی اجتماعی"
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101261.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101261_6257e2fc87c673b7934d854813453354.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
تحلیل مقابلهای ترتیب سازههای گروه اسمی و بند در زبان های فارسی و فرانسه با هدف آموزش فارسی به فرانسوی زبانان
31
54
FA
فاطمه
بهرامی
استادیارگروه زبانشناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
f_bahrami@sbu.ac.ir
موسی
نوشی کوچکسرایی
استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
m_nushi@sbu.ac.ir
زکیه
مومنی
کارشناس‏ ارشد آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‏ زبانان، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
momenizakie@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101078
در این پژوهش به بررسی تطبیقی ساختمان گروه اسمی و بند در دو زبان فارسی و فرانسوی پرداخته شدهاست؛ با این هدف که وجوه اشتراک و افتراق بین دو زبان در ترتیب سازهای واحدهای نحوی مذکور استخراج و برپایه افتراقات، طبق رویکرد ارتباطی، درسنامهای در آموزش زبان فارسی به فرانسویزبانان طراحی شود. به این ترتیب، جستار حاضر شامل دو بخش است؛ بخشِ نخست به بررسی ترتیب سازهها در ساختمان گروه اسمی و بند در دو زبان پرداخته که شیوه مقابلهای و توصیفی دارد. در بخش دوم با کنار نهادن تشابهات و با تکیه بر تفاوتهای این واحدها، درسنامهای در قالب رویکرد ارتباطی و روش تکلیف محور برای آموزش واحد گروه اسمی و بند طراحی شد که توأمان مهارتهای زبانی خواندن، شنیدن، نوشتن و صحبتکردن را مد نظر داشت. در نهایت برای تعیین میزان اعتبار این درسنامه، پرسشنامهای بر مبنای مدل «ارزیابی تکوینی» جیس (1987) طراحی شد و در اختیار 32 نفر از مدرسان فرانسوی باسابقه، قرار گرفت. دادههای به دست آمده با استفاده از شاخصهای آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تی گروههای وابسته و آزمون مستقل تی) تحلیل شد و مؤثر بودن تمرینات درسنامه را از نظر تقویت هر چهار مهارت تایید کرد.
تحلیل مقابلهای,رویکرد ارتباطی,آموزش زبان فارسی,فارسی آموزان فرانسوی زبان
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101078.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101078_dfebd4fc56d9c98c7ee4dfabdcab274b.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
گونهی نویافتهی دو هفتخانِ مستقل «هفتلشکر و هفت دربند» در دستنویس تحریر بزرگ مسیّبنامه
55
78
FA
میلاد
جعفرپور
0000-0002-7446-7450
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه حکیم سبزواری
milad138720@gmail.com
10.48308/hlit.2021.100673
در میان حماسههای دینی منثور فارسی، سهگانههای حماسی مسیّبنامه، مختارنامه و ابومسلمنامه اعتبار و جایگاه ممتازی دارند که موضوع خونخواهی امام حسین(ع)، براندازی امویان و مروانیان و تحریک انگیزهی اقتدار دولت شیعی در آنها برجستگی و نمود پیدا کرده است. مسیّبنامه حماسهای است که با در نظر گرفتن ژرفساخت نهضت توّابین، شخصیّت تاریخی مسیّب را از منظر ادبی و خیالی برجسته و بازآفرینی کرده است تا زمینهی ظهور مختار و ابومسلم و تحقق دیگر آرمانهای خروج منتقمان فراهم آید. موضوع پژوهش حاضر، مطالعه موردی و تشریح نویافتگی طرح مضمون «دو هفتخان مستقل» برای مسیّب بن قعقاع، پهلوان محوری حماسهی منثور مسیّبنامه است. ابوطاهر طرسوسی یا وارس بخاری در گزارش رسالت مسیّب به یزید، دو هفتخان را تحت عنوان «هفت لشکر» و «هفت دربند» ترتیب داده است و این مقاله کوشیده تا ضمن توصبف آنها و سنجش مشخّصات هر یک با هفتخان رستم، تلقّی خود را در توجیه هفتخان انگاشته شدن آنها ارائه کند. بر اساس شواهد ذکرشده در این پژوهش، مسیّبنامه نخستین حماسهای است که در خصوص تحقّق یک رویداد، آزمون گذر از دو هفتخان بزرگ و کوچک را برای پهلوان محوری روایت طرح کرده است.
ابوطاهر طرسوسی,محمّدبقای وارس بخاری,مسیّبنامه,هفتخان,هفت لشکر,هفت دربند
https://hlit.sbu.ac.ir/article_100673.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_100673_211e9a72c439ec67be52e6deba3da85a.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
دستوری شدگی "هشتن" در متون ادب فارسی
105
124
FA
احسان
چنگیزی
0000-0003-4670-0646
استادیار گروه زبانشناسی، دانشکدة ادبیات فارسی و زبانهای خارجی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
ehsan.changizi@atu.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101076
در متون ادب فارسی، «هشتن» و مادة مضارع آن، «هلـ»، با معانی واژگانی و نیز کارکرد دستوری برای بیان وجه به کار رفته است. از سوی دیگر، مادة ماضی این فعل به صورت «هلید» نیز به کار رفته که ساختی قیاسی است. در این مقاله، ریشة فعل در دورة باستان، هستة معنایی و سایر معانی آن در سه دورة زبان فارسی بررسی و روند تحول معنایی و تبدیل آن به صورت دستوری برای بازنمایی وجه توصیف شده است. ریشة «هشتن» در زبان اوستایی harz به معنی «رها کردن» است و در فارسی میانه و متون ادب فارسی به تدریج، علاوه بر معنی «رهاکردن»، در معانی «گذاشتن»، «واگذارکردن»، «گماردن» و جز آن آمده است. افزون بر این، در فارسی میانه، این صورت زبانی طی روند دستوریشدگی به ابزاری برای بیان مفهوم وجهی اجازه بدل شده و چنین کارکردی در متون ادب فارسی تداوم یافته است. در متون ادب فارسی، «گذاشتن» نیز مفهوم وجهی اجازه را بازنمایی کرده است. به تدریج، کاربرد «گذاشتن» برای دلالت بر این مفهوم غلبه پیدا کرده و «هشتن» منسوخ شده است.
دستوری شدگی,ریشة فعل,وجه,وجه تجویزی,هشتن/ هلیدن
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101076.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101076_d48fb456ee467207cb8d4cf5c7f552fe.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
مزد چوپانی و جزیت مسلمانی؛ بررسی و تحلیل دیدار سعدی با اباقاخان
79
104
FA
نجف
جوکار
استاد دانشگاه شیراز
n.jowkar@yahoo.com
10.48308/hlit.2021.101156
به رغم عنوان «ملاقات شیخ با اباقا» که در رسائل نثر سعدی جلوهگری میکند، چندان شوقی برای دیدار اباقا در سخن شیخ دیده نمیشود. امّا پیداست که تجدید ارادت و ابراز دوستی به برادران جوینی، مهمترین عاملی است که سعدی را پس از زیارت مکّه به تبریز کشاندهاست. هدف این نوشتار، جستجو در چند و چون این ملاقات و نشان دادن علل بی رغبتی سعدی نسبت به دیدار خان است.<br />این دیدار که سرانجام پس از تن زدنهای سعدی و پافشاری برادران جوینی در فضایی سرد و بیرمق صورت گرفته با نصایحی تند و سخنانی نیشدار که از گلهمندی شیخ حکایت دارد صورت میگیرد. سعدی سلطان مغول را در آینه چوپانی به تصویر میکشد که خراجستانی او مزد چوپانی است و چنانچه رعیت را پاس ندارد لقمهای است که چون جزیتگیری از مسلمانان بر خورنده گلوگیر است. نگارنده با جستجو در منابع تاریخی و ادبی دلایلی جستهاست که نشاندهندة ناخشنودی سعدی از اباقا و علل ناخرسندی او است. از قضا این عوامل ریشه در رفتار اباقا و کارگزاران وی دارد. این عوامل عبارتاند از:<br />1- تحمیل مالیاتهای سنگین و گونهگون بر رعیت.<br />2- کجرفتاری شحنگان مغول با صاحب منصبان فارس و بی حرمتی به علما و صوفیان مورد علاقة سعدی.<br />3- گسترش بتپرستی و بوداییگری در ایران و رونق مسیحیت در پناه حمایتهای ایلخانان در قلمرو اسلامی.<br />4- تلاش و کوشش گستردة هلاکو و فرزندش اباقا برای ریشهکنی دولتهای اسلامی از جمله خلافت بغداد و دیگر دولتهای محلّی.<br />و این ها از نگاه تیزبین و نکتهسنج سعدی دور نبود.
اباقاخان,تقریرات ثلاثه,جزیه,سفرهای سعدی,برادران جوینی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101156.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101156_7c178dda9591fcd09394806bd6b65284.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
نسخهای نویافته از نویسندهای ناآشنا؛ کتاب حقیقت البیان فی شرافت الانسان
125
146
FA
حسن
حیدرزاده سردرود
استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی
hasanheidarzadeh@gmail.com
ناصر
نیکوبخت
هیات علمی رشته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس تهران
nikbakht1960@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101171
کتاب حقیقتالبیان فی شرافتالانسان، کتابی است داستانی – عرفانی که ماجرای داستان اصلی آن شکایت بردن حیوانات از آزار آدمیان به پادشاه جنیان به نام «ملک دادبخش» است. این کتاب را محمدعلی بن اسکندر شیروانی در سال 1250 هـ ق نوشته و آن را به محمدشاه قاجار تقدیم کرده است. داستان اصلی کتاب، ریشه در رسائل إخوان الصفا دارد و غیر از روایت این کتاب، چندین روایت دیگر نیز از آن به زبان فارسی شناخته شده و نشر یافته است. هدف ما در این پژوهش معرفی این نسخه خطی و نویسنده آن و مختصات سبکی و تمایز آن با سایر روایتها است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات آن از منابع کتابخانهای استخراج شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که عمده تفاوت روایت شیروانی با سایر روایات، وارد کردن رنگ و لعاب عرفانی بر داستان از زبان شخصیتهای داستان است. در این روایت، دلیل اشرفیت انسان بر سایر حیوانات، داشتن روح الهی و توانایی معرفت او تلقی میشود. از دیگر تمایزات آن، استشهاد فراوان به ابیات و امثال و عبارات فارسی و عربی و قرآنی و روایی و در کل استفاده از سبک مصنوع و متکلف است. نسخهای از این کتاب حاوی نوزده نگاره مینیاتور مانند است که ارزش بصری آن را بالا برده و چاپ کتاب باعث خواهد شد خطر از بین رفتن آنها کمتر شود. از این کتاب تا کنون دو نسخه شناخته شده است: نسخه اصلی که در کتابخانه آکادمی بخارست رومانی مظبوط است و نسخهای دیگر که در کتابخانه ملک نگهداری میشود.
تصحیح نسخ خطی,شرافت الانسان,محاکمه انسان و حیوان,محمدعلی بن اسکندر شیروانی,نثر قاجاریه
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101171.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101171_8a00644a9b401fcccb4f7209deb919a2.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
شمس و طغرا، سازگاری در پیوند و پیکار کهنه و نو
147
170
FA
محمد
راغب
0000-0002-5255-1109
استادیار گروزبان و ادبیات فارسی ، دانشگاه شهید بهشتی
m_ragheb@sbu.ac.ir
10.48308/hlit.2021.100758
نخستین رمان تاریخی فارسی، شمس و طغرا (کرمانشاه: 1288-1289ش./1327-1328ق.) اثر محمدباقرمیرزاخسروی (1266-1338ق.)، در زمان سلغریان روی میدهد و فضایی فراهم میآورد تا در شش زمینۀ روابط زبانی و بینامتنی، گونۀ ادبی، نظام روایتگری، شخصیتپردازی، زمان و مکان و سیاست و سازگاری پیکاری میان اندیشهها، شگردها و شکلهای کهنه و نو دربگیرد. مسئلۀ اصلی اینجاست که در جریان شکلگیری ادبیات نوین فارسی، شمس و طغرا چه چایگاهی دارد؟ آیا اثری نوگراست یا همچنان پایبند سنت؟ آیا میتوان نگارش آن را گشودن راهی تازه در فضای داستاننویسی فارسی دانست؟ از یکسو، با وجود همۀ نوگراییها باز هم ساخت شکلی تازه همچون سیاحتنامۀ ابراهیم بیگ زینالعابدین مراغی ممکن نیست زیرا که اثر فاقد قهرمانی مسئلهدار است. اما از سوی دیگر، تصویر دنیای معاصر نویسنده به شکلی دیگر بر رویدادها بازتابانده شده و از خلال آن، تعارضات موجود در جامعه بازنمایی شده است؛ تعارضاتی که با سازگاری یکسویه به فرجام میرسد. در واقع، اگرچه رمان تاریخی شکلی تازه برنمیسازد اما آیینهای است در مقابل دنیای معاصر. در مجموع تقریباً در همۀ زمینههایی برشمرده، پیکارها بر پیوندها میچربند و شمس و طغرا را نمیتوان اثری نوگرا دانست.
رمان تاریخی,روایتگری,شخصیتپردازی,گونۀ ادبی,سیاست و سازگاری
https://hlit.sbu.ac.ir/article_100758.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_100758_531f460e51f1428c17ac8276c5c07e87.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
ضرورت تصحیح دوبارۀ نزهت نامۀ علائی
171
196
FA
معصومه
سام خانیانی
دانشگاه زنجان
m.samkhanian@ymail.com
جمیله
اخیانی
دانشگاه زنجان
j_akhyani@znu.ac.ir
محرم
اسلامی
دانشگاه زنجان
meslami@znu.ac.ir
مهدی
محبتی
دانشگاه زنجان
mohabbati@znu.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101079
نزهتنامۀ علایی نوشتۀ شهمردان بن ابیالخیر رازی، بهعنوان یکی ازنخستین دانشنامههای پارسی، در دستۀ مهمترین نثرهای فارسی جای میگیرد. این اثر را یک بار در سال 1362 فرهنگ جهانپور تصحیح و چاپ کرده است؛ اما با توجه به اهمیت متن و اشکالها و نواقص چاپ مذکور، تصحیح دوبارهای میطلبد. در مقالة حاضر ضمن معرفی نزهتنامه بهعنوان منبعی از اطلاعات بکر و تبیین وجوه اهمیت آن، برخی از اشکالات تصحیح یادشده مانند استفاده نکردن از همة نسخههای موجود، انتخاب ضبطهای نامناسب، نادرستی ضبط برخی نسخهها، بیتوجهی به ویژگیهای سبکی متن و درنتیجه دور کردن متن از کهنگی و اصالت نخستین، پایبند نبودن به حفظ امانت در ضبط نسخه-ها، اشتباهخوانی نسخهها، حذف واژه یا اصطلاحی مهم از متن و ... را نشان دادهایم و نیز با معرفی ده نسخة جدیدِ شناساییشده از کتاب، و بازنمودنِ اهمیت این نسخهها برای برطرف کردنِ موارد ابهامِ متن، بر ضرورت ارائة تصحیح منقحتری از کتاب تأکید کردهایم.
تصحیح,شهمردان بن ابیالخیر رازی,نزهتنامۀ علائی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101079.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101079_7a3df677201d0022889989f643a6cb84.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
سامانههای چندرسانهای و دیجیتال در مطالعات اوستایی
197
212
FA
صبا
لطیف پور
استادیار پژوهشکدۀ هنر، فرهنگستان هنر
sabalatifpour@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101125
در پژوهش حاضر، با شرح لزوم ارائۀ نسخهای جدید از متن اوستا، به بررسی و مقایسۀ مطالعاتی پرداخته میشود که در زمینۀ رقمیکردن یا بهصورت دیجیتالی درآوردن این کتاب در دنیا در حال انجام است به قصد رسیدن به امکان تهیۀ نسخهای جدید از آن. مشاهده، مقایسه و تحلیل ما را در شیوۀ مطالعۀ تاریخی-توصیفی این پژوهش یاری میرسانند. طی بحث به معرفی دو مرکز اصلی خواهیم پرداخت که در حال انجام مطالعات چندرسانهای و دیجیتال روی نسخ متن اوستا هستند. دو موسسۀ مذکور در شهرهای لندن و برلین و با همکاری نهادها و افرادی از سراسر جهان در حال پیشبرد مطالعات چندجانبۀ خود هستند. پژوهشهای جاری در این زمینه در این دو دانشگاه شباهتها و افتراقاتی با یکدیگر دارند که تعدادی از آنها را نیز بر خواهیم شمرد. چنین کار بزرگی با موانع متعددی روبهرو است و رسیدن به ویراست جدیدی از اوستا را با تاخیر و دشواری مواجه میسازد؛ اما چه بسا که با شناخت بیشتر پژوهشگران این حوزه نسبت به چنین طرحهایی و همکاریهای آنان، روند دشوار و طولانی دستیابی به ویراستی درستتر از کتاب اوستا تسهیل شود.
اوستا,یسنا,چندرسانهای,دیجیتالیکردن
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101125.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101125_b45eb6934817c56d7e2df259be535ec0.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
تأثیر عاطفۀ اندوه بر زبان شعر حزین لاهیجی (با تأکید بر ردیف در غزلیات)
213
238
FA
یوسف
محمدنژاد
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
mnezhad.y@gmail.com
مریم
بختیاری
دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهراء(س)
mbakhtiari329@yahoo.com
10.48308/hlit.2021.100996
عاطفۀ اندوه از جمله مهمترین مضامین در غزلهای سبک هندی است. این مضمون در غزلیات حزین لاهیجی نیز بسیار برجسته و پرکاربرد است که به شکلهای مختلف در زبان شعر او نمود یافته و شاعر مبتنی بر آنها کوشیده است این حس خود را با انواع ترفندها و ابزارهای زبانی مانند بهکارگیری دقیق واژگان، تلفیقِ متناسب در محور همنشینی، ساخت ترکیبات جدید، تقابلها و تضادها و تصویرسازیهای متنوع به ویژه متناسب با کاربرد انواع «ردیف» در غزلیات خود به خواننده منتقل کند و او را در درک این تجربۀ شخصی شریک خود سازد. هدف مقالۀ پیش رو بررسی و تحلیل چگونگی استفادۀ حزین لاهیجی از این ترفندهای زبانی برای انتقال مفهوم موردنظر به مخاطب است. نظریۀ «همنشینی» و «جانشینی»، چارچوب تحلیلی نویسندگان مقاله برای نیل به این هدف بوده است. نتایج این پژوهش که به شیوۀ مطالعۀ کتابخانه و روش تحلیل متن انجام شده، نشان میدهد حزین با انتخاب ردیفهای مناسب و همخوان با سایر واژگان، ترکیبات و گروه های جمله در قالب تقابل، پرسشهای تأکیدی، ایجاد تناسب بین نوشتار و مفهوم، کاربرد افعال متناسب و مانند آن توانسته ضمن تبیین دقیق مفهوم «اندوه»، عاطفۀ اندوه را در مخاطب برانگیزد و او را در این تجربه با خود همراه سازد.
اندوه,جانشینی و همنشینی,حزین لاهیجی,سبک هندی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_100996.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_100996_25db6294732cc7ec3c64acfd78dce1b3.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
بررسی تحلیلی انتقادی مقالات کلیله پژوهی (۱۳۰۰– ۱۳۹۴ ش)
239
266
FA
مژگان
احمدی
دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
mozhi.91.ah@gmail.com
محسن
محمدی فشارکی
دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
m.mohammadi@ltr.ui.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101172
چکیده<br />تهیۀ کتابشناسیهای تحلیلی انتقادی در سالهای اخیر مورد اقبال پژوهشگران قرارگرفته است. ازآنجاکه این دسته از پژوهشها با نمایاندن وجوه کمّی و کیفی تحقیقات صورت گرفته در زمینهای خاص راهگشای محققان آتی است، توجه بدانها بایسته به نظر میرسد. این امر دربارۀ آثاری که از جایگاهی ممتاز برخوردارند اهمیتی دوچندان دارد.ازجمله آثار شاخص ادب فارسی، کلیلهودمنه است. اثری که روایتهای مختلف آن، سالها مطمح نظر ادب دوستان و پژوهشگران بوده و از دیدگاههای مختلف مورد ارزیابی قرارگرفته است. رویکرد به این اثر در ادوار مختلف به لحاظ کمّی و کیفی متفاوت بوده است. این پژوهش به تحلیل زمانی و موضوعی مقالههایی پرداخته است که در فاصله زمانی ۱۳۰۰ -۱۳۹۴ شمسی در پیوند با کلیلهودمنه بهرام شاهی به زبان فارسی نگاشته و یا ترجمهشده است.نمایاندن میزان اقبال به کلیلهودمنه در دهههای گوناگون، همچنین موضوعات پرتکرار و مغفول مانده در عرصۀ کلیله پژوهی از دستاوردهای این پژوهش است. همچنین بررسیها نشانگر آن است که میان کمّیت و کیفیت پژوهشها تناسبی وجود ندارد و این مسئلهای است که هم تحلیل زمانی و هم تحلیل موضوعی آن را تصدیق میکند.
کتابشناسی,کلیلهودمنه,نثرفنی,نصرالله منشی,نقد ادبی
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101172.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101172_e5803ca498f00fa28c0b7778926f5e49.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
برتولد لاوفر و زبان فارسی
267
286
FA
فاطمه
مهری
0000-0003-1305-2339
استادیار/ دانشگاه شهید بهشتی، گروه زبان و ادبیات فارسی
mehri.ftm@gmail.com
10.48308/hlit.2021.101077
برتولد لاوفر، شرقشناس برجستۀ آلمانی را بیشتر به واسطۀ تحقیقات گستردۀ او دربارۀ تمدن چین میشناسند. او که دکترای زبانهای شرقی خود را از دانشگاه لایپزیگ گرفته بود، با سفر به چین و تبّت تحقیقات دامنهداری دربارۀ زوایای گوناگون فرهنگ و هنر چین انجام داد و به عنوان یکی از چینشناسان بزرگ روزگار خود شهرت یافت. در میان آثار پرشمار او، مجموعهای به نام سینو-ایرانیکا (Sino-Iranica, 1919) وجود دارد که لاوفر در آن، طی مقالات مختلفی که اغلب به حوزۀ گیاهشناسی و کانیشناسی اختصاص دارند، به تعاملات فرهنگی ایران و چین در روزگاران کهن پرداخته است. این مطالعه هر چند بیش از هر چیز یک مطالعۀ تاریخی- تمدنی در حوزۀ علوم طبیعی است، با این همه از فوایدی در حوزۀ زبان به عنوان واسطۀ انتقال فرهنگ خالی نیست. یکی از تلاشهای لاوفر در سینو-ایرانیکا آن است که با آگاهیهای گستردۀ خود دربارۀ زبان چینی و روشهای ثبت واژگان دخیل در این زبان، نام فارسی گیاهان و کانیها را شناسایی کند و بدین شکل، از انتقال مظاهر مادی تمدن ایران به چین در بازۀ زمانی بزرگی - از سدۀ 2 ق.م تا سدۀ 14م – سخن بگوید. در این مقاله برخی آگاهیهای زبانی موجود دربارۀ گیاهان ایرانی را که لاوفر در خلال مطالعات خود در متون چینی بدانها دست یافته، بازخوانی میکنیم و اهمیت کار او را در این حوزه نشان دهیم. این اهمیت به طور توأمان هم در حوزۀ نفوذ زبانهای ایرانی و هم در حوزۀ تأثیرگذاری تمدنی و فرهنگی ایران در تمدن باستانی چین قابل پیگیری است.
آوانگاشتهای چینی,چین,سینو-ایرانیکا,گیاهشناسی,لاوفر
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101077.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101077_484eaceda06ac7e0be97f5ecd9b85c82.pdf
دانشگاه شهید بهشتی
تاریخ ادبیات
2008-7349
2588-6878
13
2
2021
01
20
دشواریهای آموزش زبانهای باستانی ایران ( اوستایی، فارسی باستان، سغدی)
287
307
FA
لیلا
ورهرام
0009-0001-2832-6614
دانشگاه تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبانهای باستانی
leili.varahram@ut.ac.ir
10.48308/hlit.2021.101130
هدف اصلی از آموختن زبانهای باستانی دستیابی به توانایی خواندن و درک متون باستانی است و برخلاف زبانهای امروزی، کسب چهار مهارت شنیدن، خواندن، صحبتکردن و نوشتن ضروری نیست، چون کسی این زبانهای بدون گویشور را به منظور برقراری ارتباط یاد نمی-گیرد. تمرکز بر مهارت خواندن اهمیت یادگیری دستور زبان را افزایش میدهد، زیرا از یک سو برای درک پیچیدگیهای متن تسلط بر دستور زبان لازم است و از سوی دیگر بخش مهمی از کسانی که قصد فراگیری این زبانها را دارند در رشتة زبانشناسی تاریخی تحصیل میکنند و با جنبههای دستوری متون باستانی سروکار دارند. در مقالة حاضر، ابتدا به تفاوتهای میان آموزش زبانهای باستانی و زبانهای امروزی اشاره میشود و سپس با بیان دشواریهای خاص آموزش سه زبان ایرانی اوستایی، فارسیباستان منابع اصلی آموزش این زبانها در دانشگاههای ایران با یکدیگر مقایسه می-شوند. براساس این یررسی میبینیم که این کتابها از نظر روش اختلاف چندانی ندارند و همگی بر اساس روش «دستور-ترجمه» تألیف شدهاند، اما کارآمدترین منابع با متن همراه هستند و همزمان با آموزش دستور زبان و تمرینات دستوری، توانایی درک متن را هم افزایش میدهند.
واژههای کلیدی: "آموزش زبان","اوستایی","سغدی","فارسی باستان"
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101130.html
https://hlit.sbu.ac.ir/article_101130_7e985812fd67bf8d140a11dcf58d70ac.pdf