The New manuscript from unfamiliar author; The book of Haqiqat al-Bayan fi Sharafat al-Ensan

Document Type : علمی - پژوهشی

Authors

1 Payam Noor UniversityAssistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Payame Noor University, East Azerbaijan

2 , Department of Persian Language and Literature, Tarbiat Modares University, Tehran

Abstract

The book of Sharafat al-Ensan is a mystical-fiction book whose main story is about animals complaining about human abuse to the king of jinns called "King Dadbakhsh". This book was written by Mohammad Ali Ibn Iskandar Shirvani in 1250 AH and dedicated to Mohammad Shah Qajar. The main story is rooted in the treatises of Ikhwan al-Safa, and in addition to the narration of this book, several other narrations have been known and published in Persian language. Our aim in this research is to introduce this manuscript and its author and its stylistic coordinates and distinguish it from other narrations. The research method is descriptive-analytical and its information is extracted from library sources. The research findings show that the main difference of Shirvani narration is to giving mystical color on the story by the dialogues of characters. In this narration, the reason for human's nobility over other animals is considered to be his divine spirit and ability to knowledge of God. Other distinguishing features include the abundance of references to Persian, Arabic, Quranic, and narrative verses and proverbs, as well as the use of artificial and obligatory style in general. A copy of the book contains nineteen miniature drawings that enhance its visual value, and printing the book will reduce the risk of extinction. Two manuscripts of this book have been identified so far: the original, which is in the library of the Academy of Bucharest, Romania, and the other, which is kept in the Malik Library of Tehran.

Keywords


- ابراهیم‌زاده، عبدالرضا و ندافی شهری، زهره (1390)، تصوف در عصر قاجار، تهران: هورمهر.
- اردبیلی، صدرالممالک (1386)، دیوان، به کوشش جواد نوربخش، تهران: اسوه.
- اسیری لاهیجی، محمدبن یحیی (1312)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تحقیق میرزا محمد ملک الکاتب، بمبئی: [بی‌نا].
- اکبری مازندرانی، احمد (1386)، محاکمه انسان در محکمه حیوانات، تهران: پرسمان.
- الگار، حامد (1369)، دین و دولت در ایران؛ نقش علما در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس.
- باغستانی، غزاله و مرتضایی، سید جواد (1398)، «بررسی و نقد ترجمه محاکمه انسان و حیوان رسائل اخوان الصفا مندرج در کنوز الودیعه»، نشریه آینه میراث، ش 66، صص 169- 184.
- جامی، نورالدین عبدالرحمن (1360)، لوامع و لوایح: در شرح قصیده ابن فارض، با مقدمه ایرج افشار، تهران: کتابخانه منوچهری.
- حائری، عبدالحسین (1349)، فهرست نسخ خطی کتابخانه مجلس شورای ملی، ج10، تهران: کتابخانه مجلس.
- حسینی قزوینی، شرف‌الدین فضل الله (1383)، المعجم فی آثار ملوک العجم، به کوشش احمد فتوحی نسب، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
- حیدرزاده سردرود، حسن (1399)، « جریان‌شناسی و تبارشناسی ترجمه و اقتباس از داستان «محاکمه انسان و حیوانِ» رسائل إخوان‌الصفا در زبان فارسی (و ترکی)»، نشریه زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز، س73، ش242، صص85-115.
- دایرة المعارف فارسی (1381)، به سرپرستی غلامحسین مصاحب، تهران: امیرکبیر.
- دیوان منسوب به امام علی (ع)(1385) ترجمه سید فضل الله میرقادری، شیراز: انتشارات نوید.
- رسائل اخوان الصفا (1405ق)، ج2، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1376)، دنباله جستجو در تصوف ایران، تهران: امیرکبیر.
- زنگی بخاری، محمدبن محمود (1374)، بستان العقول فی ترجمان المنقول، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- شیروانی، زین‌العابدین بن اسکندر (1339)، ریاض السیاحه، تصحیح اصغر حامد ربانی، تهران: کتابفروشی سعدی.
- _____ (1315)، بستان السیاحه یا سیاحت نامه، تهران: چاپخانه احمدی.
- _____ ، نسخه خطی کشف‌المعارف، کتابخانه، موزه و مرکز نگهداری اسناد مجلس شورای اسلامی، به شماره 64592، شماره قفسه 4271.
- عزالدین محمود کاشانی (1388)، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، تصحیح علامه همایی، تهران: نشر هما.
-
- عطاءاللهی، بنت‌الهدی (1397)، «گزارش اولین همایش بین المللی بزرگداشت پروفسور فواد سزگین در استانبول»، نشریه میراث علوم اسلام و ایران، س7، ش2، پاییز و زمستان 97، صص 187-194.
- علیزاده موسوی، مهدی (1392)، درسنامه وهابیت، تهران: سازمان حج و زیارت.
- فخرالزمانی قزوینی، ملا عبدالنبی (1340)، تذکره میخانه، تصحیح احمد گلچین معانی، تهران: اقبال.
- فدایی، غلامرضا (1386)، آشنایی با نسخه خطی و آثار مکتوب، تهران: سمت.
- مایل هروی، نجیب (1369)، آرایی در تمدن اسلامی، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی.
- محاکمه انسان و حیوان؛ از رسائل اخوان‌الصفا (1324)، ترجمه عبدالله مستوفی، تهران: کتابفروشی محمدعلی علمی.
- محسنی‌نیا، ناصر و علی‌بخشی، اکرم (1392)، سفر در تصوف و عرفان با تکیه بر متون اسلامی، تهران: آیت اشراق.
- محمدعلی بن اسکندر شیروانی، نسخه خطی کیمیاء الشفا، کتابخانه مجلس شورای اسلامی، شماره ثبت: 78415.
- _________ ، نسخه خطی طب کیمیونی یا کیمیاء الشفا، کتابخانه مرکزی دانشگاه اصفهان، شماره بازیابی 125.
- _________  نسخه خطی حقیقه البیان الشاهیه فی التلویح الی ترجیح المسالک النعمة اللهیة، کتابخانه و موزه ملک، شماره اموال 4058.
- _________  نسخه خطی حقیقه البیان الشاهیه فی التلویح الی ترجیح المسالک النعمة اللهیة، کتابخانه آکادمی بخارست، رومانی، ش 386.
- مرادی خلج، محمد مهدی و پیروزان، هادی (1395)، «رویکرد طریقت نعمت‌اللهیه به ساختارهای سیاسی- مذهبی دوره محمدشاه قاجار»، پژوهشنامه علوم تاریخی، د8، ش1، بهار و تابستان 95، صص 96-114.
- مطلبی، مسعود و ایزدی اودلو، عظیم (1397)، «بررسی مناسبات صوفیان با نهاد سلطنت در دوره‌های صفویه و قاجاریه»، نشریه سپهر سیاست، س5، ش18، صص 105- 124.
- ملک ثابت، مهدی و کاظمی زهرانی، مرضیه (1397)، «وضعیت اجتماعی متصوفه نعمت اللهی در عصر قاجار»، نشریه پژ- وهشنامه عرفان، س9، ش19، صص 185-208.
- ملکم، سر جان (1380)، تاریخ کامل ایران، ترجمه میرزا اسماعیل حیرت، تهران: افسون.
- منفرد، افسانه (1393)، «بستان السیاحه»، مندرج در: دانشنامه جهان اسلام، ج3، تهران: بنیاد دایره المعارف اسلامی.
- ناصرالدین شاه قاجار (1362)، سفرنامه ناصرالدین شاه به فرنگ، با مقدمه عبدالله مستوفی، اصفهان: انتشارات مشعل و غزل.
- نصیر باغبان، حسین (1392)، «زندگینامه خود نوشت حاج زین العابدین شیروانی...»، مجله آینه میراث، س 11، ش 1، بهار و تابستان 92.
- نورعلیشاه و رونق‌علیشاه و نظام‌علیشاه (1348)، جنات الوصال، به سعی دکتر جواد نوربخش، تهران: انتشارات خانقاه نعمت اللهی.
- وقار، احمد (1372)، محاکمه انسان و حیوان، تصحیح محمد فاضلی، مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی.
- ولی‌پور، عبدالله و همتی، رقیه (1397)، «بررسی ویژگی‌های سبکی بستان‌السیاحه»، نشریه نثر پژوهی ادب فارسی، ش44، پاییز و زمستان 97، صص 203- 225.
- هدایت، رضاقلی خان (1385)، تذکره روضة الصفای ناصری، تصحیح جمشید کیانفر، تهران: اساطیر.
- ________،  (1382)، مجمع الفصحاء، تصحیح مظاهر مصفا، تهران: امیرکبیر.
- همایونی، مسعود (1358)، تاریخ سلسله‌های طریقه نعمت‌اللهیه در ایران، تهران: شرکت چاپ پنگوئن.
- The Animals Lawsuit Against Humanity; Translated by Anson Lytner and Rabbi Dan Bridge; Kentucky: Fons Vitae.