بررسی سیر زبان و ادبیات فارسی در بالکان از گذشته تا کنون

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هئیت علمی دانشگاه پیام نور، واحد قزوین

چکیده

شبه جزیره بالکان سرزمینی واقع در جنوب شرقی قاره اروپا است. این منطقه  کشورهای حوزه یوگوسلاوی سابق ( صربستان، بوسنی و هرزگوین، کرواسی، مقدونیه، اسلوونی، مونته نگرو، کوزوو) ، یونان، آلبانی، بلغارستان، رومانی و قسمت اروپایی کشور ترکیه را در بر میگیرد. با وجود آنکه میان ایرانیان و مردم این منطقه به دلیل بعد جغرافیایی هیچگاه ارتباط مستقیمی وجود نداشته است و به لحاظ شرایط جغرافیای طبیعی، اجتماعی، سیاسی، مذهبی و اقتصادی تفاوتهای بسیاری بین ایران و بالکان وجود دارد، بخش هایی وسیعی از شبه جزیره بالکان ( بویژه بوسنی و هرز گوین، آلبانی و قسمتی از شبه جزیره تراکیا که در ترکیه واقع شده است ) برای قرن های متمادی در حوزه نفوذ زبان و ادبیات و فرهنگ ایرانی قرار داشته است. پژوهش حاضر در وهله نخست نشان میدهد که بالکان در گذشته ای نه چندان دور سرحد غربی زبان و ادب و فرهنگ ارزشمندی به مرکزیت ایران بوده که از سمت شرق تا هند و پامیر امتداد داشته است. سپس برای شناخت بهتر این حوزه زبان و ادب پارسی،  تلاش شده است تا با بررسی تاریخ روابط ادبی و  زبانی ایران و بالکان از  پیش از امپراتوری عثمانی تا کنون علل و چگونگی راه یابی زبان و ادبیات فارسی به بالکان مشخص شود. در راستای رسیدن به این هدف، فرضیههای اثبات نشده اشتراکات نژادی ایرانیان و بالکان نشینان، تبلیغات و مهاجرتهای مانویان و نقش زبان واسط ترکی و تلاش عثمانیان  برای گسترش زبان و ادب فارسی در بالکان به عنوان اصلی ترین عوامل توسعه زبان و ادب فارسی در بالکان مورد توجه قرار گرفته اند.  در مرحله بعد تاثیر این عوامل بر زبان و ادبیات منطقه، بویژه ادبیات مسلمانان بالکان مورد بررسی قرار گرفته است

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Historical Review of Developments of Persian Language and Literature in the Balkan Peninsula

نویسنده [English]

  • alireza shadaram
Faculty Member of Payam Noor University, Qazvin Branch
چکیده [English]

The Balkan semi island is located in the eastern south of Europe. This area is included the ex-Yogoslavia countries (Serbia, Croatia, Bosnia&Herzegovina, Slovenia, Macedonia, Montenegro, kosovo), Greek, Albania, Bulgaria, Romania, and European part of Turkey. Despite of no direct connection between Iranian and people of this erea, a large part of Balkan Semi Island (especially Bosnia and Albania and Thrace) was inspired by Iranian literature and calture for many centuries. So we can say Balkan has been the western border of Persian language and lite influences on literature and language of thet region has also been studied.   rature in near past, while the eastern border was in India and Pamirs also the capital was in Iran. In this study for better recognition of this subject, we have tried to search about history of literary and lingually relation among Iran and Balkan since pre ottoman empire until now. Furthermore the acceptance reasons of how Persian literature reaches into the Balkan have been shown. Then its 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Balkan
  • intercultural relation between Iran&Balkan
  • Persian language and literature in the world
  • Albanian&Bosnian poets in Persian
  1. آزادی، هادی ( 1382). زبان و ادبیات فارسی در گذر تاریخ بلغارستان و کشورهای بالکان، چاپ اول، صوفیه: وابستگی فرهنگی ج.ا.ا
  2. ریاحی محمد امین (1369). زبان و ادبیات فارسی در قلمرو عثمانی، چاپ اول، تهران: پاژنگ
  3. صفار مقدم، احمد. (1372)، زبان و ادبیات فارسی در بوسنی و هرزگوین، چاپ اول، تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات فرهنگی
  4. مقدس، احسان. (1373) نگرشی بر تاریخ و ادبیات بوسنی و هرزگوین ، چاپ اول، تهران: حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی 5. Asčerić-Todd, Iness. (2015) Dervishes and Islam in Bosnia, Boston: Brill
  5. بوگدانویچ، دیان. ( 1345)، «آئین بگومیل: بازمانده کیش مانی در بالکان»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، آذر، (شماره )54: 158-174.
  6. بوگدانویچ، دیان. (1343)، «نویسندگان و شعرای فارسی گوی یوگوسلاوی»، وحید، شهریور (شماره9):26-33.
  7. پشتدار، علی محمد. (1383) «محمد نعیم فراشری شاعر پارسی گوی و متعهد آلبانیایی»، نامه پارسی، بهار (شماره1): 127-146.
  8. درکیچ، منیر. (1385)، «اهمیت مثنوی معنوی برای مردم بوسنی و هرز گوین»، سخن عشق، پاییز و زمستان (شماره 31): 35-40.
  9. ریاحی، محمد امین. (1350)، «نفوذ زبان و ادبیات فارسی در قلمرو عثمانی»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، (شماره 75): 78-103.
  10. طاهری، مهدی و هاشمی نسب، سعید. (1389)، «صوفیان و طریقت‌ها در منطقة بالکان»، پژوهش‌های منطقه‌ای، تابستان ( شماره 4): 41-80.
  11. فتوحی، محمود.( 1385)، « تأثیر زبان فارسی در زبان صرب و کروآتی» ، نامه فرهنگستان، زمستان(شماره 32): 88-106.
  12. فتوحی، محمود. (1382)، «زبان فارسی و ایران شناسی در بلگراد، کتاب ماه ادبیات و فلسفه» ،مرداد ( شماره 7): 142-145.
  13. گلشنی، عبدالکریم. (1352)، «نعیم فراشری شاعر پارسی گوی آلبانی» ، خرد و کوشش،بهار وتابستان ( شماره11-12): 50-57.
  14. لاتیچ، جمال.( 1377) «زبان و ادبیات فارسی در بوسنی و هرتسه گوین»، نامه پارسی، تابستان(شماره9): 28-31.
  15. مدرسی، فاطمه. ( 1384). « زبان و ادب پارسی در آسیای صغیر»، نامه فرهنگستان، بهار (شماره 25): 70-84.
  16. موکر، موبینا. ( 1385)، « تدریس و تفسیر مثنوی در بوسنی و هرزگوین»، سخن عشق، پاییز و زمستان(شماره 31 ): 41-46.
  17. نصر اصفهانی، محمود. (1377)، « تأثیر فرهنگ ایران در یوگوسلاوی سابق»، نامه پارسی، تابستان(شماره9): 5-27