زندگی و آثار علی‌محمّد منشی و شیوۀ وی در تقلید گلستان سعدی

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

فرهنگستان زبان و ادب فارسی

چکیده

تألیف آثاری به تقلید از گلستان سعدی، از همان روزگار نزدیک به تألیف این کتاب آغاز شد. یکی از آخرین آثار نوشته‌شده به تقلید از گلستان، شکرستان اثر علی‌محمّد منشی متخلص به حکیم است که در گذشته، زندگی وی در هاله‌ای از ابهام قرار داشت و برخی از محقّقین دربارۀ وی به حدس و گمان روی آورده بودند. در این مقاله ضمن بررسی تحقیقات پژوهشگران پیشین، زندگی علی‌محمّد حکیم از خلال منابع عصر قاجار روشن شده است و در ادامه به بررسی سبک و محتوای کتاب  شکرستان او و مقایسۀ آن با گلستان سعدی پرداخته شده است تا میزانِ پیروی وی از سبک سعدی روشن شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Life and Works of Ali Mohammad Monshi and His Style in Imitation of Golestan Saadi

نویسنده [English]

  • ahmad behnami
academy of persian language and literature
چکیده [English]

Composing works by imitation from Golestan by Sa'di, started from the very close to the time of writing this book. One of the last works written to imitate Golestan, Shekarestan, is the work of Ali Mohammad Monshi, known as Hakim. in the past, was in doubt about his life, and some scholars had come up with speculation about him. In this article, while investigating the research of previous scholars, the life of Ali Mohammad Hakim has been clarified through sources of the Qajar era. In the following, writer has studied the style and content of his book, and compared it with Golestan by Saadi, in order to clarify his compliance with Saadi's style.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shekrestan
  • Ali Mohammad Hakim
  • imitation of Golestan
  • Ali Akbar Feyz
  • Saadi
  • آذرنوش، آذرتاش (1388) فرهنگ معاصر عربی-فارسی، تهران، نشر نی، چاپ یازدهم.
  • ابویی مهریزی، نازیلا (1391) «انیس العارفین ملا میر قاری گیلانی و نسخه‌های آن»، آینه میراث، شماره 50، صص 5-26.
  • افضل الملک شیرازی (1396 ق) تاریخ و جغرافیای قم، به کوشش حسین مدرّسی طباطبایی، انتشارات وحید.
  • بامداد، مهدی (1347) شرح حال رجال نامی ایران در قرون 12 و 13 و 14 هجری: جلد سوم، تهران، زوّار.
  • بهار، محمدتقی (1389) سبک‌شناسی یا تاریخ تطوّر نثر فارسی، تهران، امیرکبیر، چاپ دهم.
  • بیهقی، محمّد بن حسین (1385) تاریخ بیهقی، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران، مهتاب، چاپ دهم.
  • جامی، عبدالرحمن (1371) بهارستان، به تصحیح اسماعیل حاکمی، تهران، اطلاعات، چاپ دوم.
  • سعدی، مصلح بن عبدالله (1387) گلستان، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران، خوارزمی، چاپ هشتم.
  • شمیسا، سیروس (1386) نگاهی تازه به بدیع، تهران، میترا، چاپ سوم.
  • ظفری، ولی‌الله (1372) «شکرستان و پریشان تقلیدهایی از گلستان»، نامواره دکتر محمود افشار، جلد هفتم، صص 3922-3935.
  • فیض قمی، علی‌اکبر (1383) «خاندان فیض قمی»، تصحیح میرمحمود موسوی، مجلۀ میراث شهاب، شمارۀ 35، بهار و تابستان، صص 157-176.
  • ____________ (1393) تذکرۀ شعرای معاصرین دارالایمان قم، تصحیح علیرضا فولادی، قم، بنیاد قم‌پژوهی.
  • گرنی، جان و منصور صفت‌گل (1392) قم در قحطی بزرگ، قم، مرکز قم‌شناسی.
  • لغتنامۀ دهخدا.
  • متینی، جلال (1364) «مقامه‌ای منظوم به زبان فارسی»، ایران‌نامه، شمارۀ 12، تابستان، صص 705-732.
  • منزوی، احمد (1349) فهرست نسخه‌های خطی فارسی، تهران، مؤسسۀ فرهنگی منطقه‌ای.
  • ________ (1352) «تتبّع در گلستان سعدی 4»، مجلۀ وحید، شمارۀ 116، مرداد، صص 552-556.
  • منشی، علی‌محمّد متخلص به حکیم (1392) شکرستان بر اساس هفت نسخۀ خطی، تصحیح احمد بهنامی، قم، مجمع ذخایر اسلامی.
  • مهدی‌پور، محمد (1377) «سایه گلستان در سنبلستان (معرفی کتاب سنبلستان شیخ شجاع گورانی)»، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 169، بهار، صص 129-143.