تحلیل مقایسه‌ای طنزپردازی شاعران جامعه‌گرا (انوری، سعدی و عبید زاکانی) و شاعران صوفی (سنایی، عطار و مولوی)

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 اموزش و پرورش

2 دانشگاه خوارزمی

چکیده

مقالۀ حاضر به بررسی و مقایسۀ طنزِ شاعران جامعه­گرا و شاعران صوفی در بازۀ زمانی قرن ششم تا هشتم می­پردازد تا نشان دهد گرایش­های فکری متفاوت تا چه میزان در ظهور نوع خاصی از طنز موثّر هستند. شاخصه­های مورد ارزیابی به سه جنبۀ شخصیت­پردازی، شگردهای طنز و اهداف طنز، تقلیل یافت. با تجزیه و تحلیل این داده­ها، به نظر می­رسد طنز شاعران جامعه­گرا که اندیشۀ آن­ها بیشتر با جنبه­های واقع­گرایی منطبق است، از لحاظ زبان و بیان، شگردها، اهداف و محتوا، نمودی برون­گرایانه دارد؛ طنزی که حاصل خلاقیت زبانی است و در روساخت اثر خود را نشان می­دهد. در مقابل، شاعران صوفی مسلک که دیدی عرفانی داشتند، اهداف و محتوای طنز آن­ها متناسب با افکارشان، جلوه­ای درون­گرایانه به خود گرفت؛ مطابق همین، طنز شاعران جامعه­گرا در پناه بلاغت به ظهور رسید و در بستر طنز زبان­محوری جریان پیدا کرد، در حالی که طنز شاعران صوفی همانند احوالات درونی آنان در ساختار نفوذ کرد و زمینۀ شکل­گیری طنز ساختاری را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

تحلیل سبک‌شناختی طنز شاعران جامعه‌گرا و شاعران صوفی

نویسندگان [English]

  • طاهره اله دادی 1
  • محمد پارسا نسب 2
1 Education
2 دانشگاه خوارزمی
چکیده [English]

مقالۀ حاضر به بررسی و مقایسۀ طنزِ شاعران جامعه‌گرا و شاعران صوفی در بازۀ زمانی قرن ششم تا هشتم می‌پردازد تا نشان دهد گرایش‌های فکری متفاوت تا چه میزان در ظهور نوع خاصی از طنز موثّر هستند. شاخصه‌های مورد ارزیابی به سه جنبۀ شخصیت‌پردازی، شگردهای طنز و اهداف طنز، تقلیل یافت. با تجزیه و تحلیل این داده‌ها، به نظر می‌رسد طنز شاعران جامعه‌گرا که اندیشۀ آن‌ها بیشتر با جنبه‌های واقع‌گرایی منطبق است، از لحاظ زبان و بیان، شگردها، اهداف و محتوا، نمودی برون‌گرایانه دارد؛ طنزی که حاصل خلاقیت زبانی است و در روساخت اثر خود را نشان می‌دهد. در مقابل، شاعران صوفی مسلک که دیدی عرفانی داشتند، اهداف و محتوای طنز آن‌ها متناسب با افکارشان، جلوه‌ای درون‌گرایانه به خود گرفت؛ مطابق همین، طنز شاعران جامعه‌گرا در پناه بلاغت به ظهور رسید و در بستر طنز زبان‌محوری جریان پیدا کرد، در حالی که طنز شاعران صوفی همانند احوالات درونی آنان در ساختار نفوذ کرد و زمینۀ شکل‌گیری طنز ساختاری را فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها [English]

  • طنز جامعه‌گرا
  • طنز صوفیانه
  • برون‌گرایی
  • درون‌گرایی
  • طنز زبان‌محور
  • طنز ساحتاری