سعدی و گفتمان مدرن ایران

نوع مقاله : مروری

نویسندگان

1 دانشگاه گلستان

2 دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

گذشته از جنبة زیبایی‌شناختی آثار سعدی، که سبب گردیده است تا از او به عنوان استاد سخن یاد شود، ایرانیان قرن‌های متمادی، این شاعر را به عنوان آموزگار اخلاق و حکمت خود پذیرفته بودند. این پذیرش تا سال‌های انقلاب مشروطه همچنان ادامه داشت، تا اینکه با آغاز این سال‌های دوران‌ساز، آموزه‌های ارائه شده از سوی سعدی مورد انتقاد برخی از روشنفکران و مستشرقینی چون ادوارد براون قرار گرفته، در تضاد با آموزه‌های مدرن دانسته شده است. در این مقاله، نویسندگان کوشیده‌اند تا با استفاده از نظریّۀ گفتمان فوکو، بار دیگر این موضوع را مورد بررسی قرار دهند. از این رو و بر اساس نظریّۀ مذکور، ابتدا تلاش کرده‌اند تا با یافتن پیش فرض مسلّط هر گفتمان ـ «نابرابری» در گفتمان عصر سعدی و «برابری» در گفتمان عصر مشروطه ـ دلایل تعارض آنها را دریابند و در ادامه نشان دهند که شکل‌گیری تفکّر سعدی در گفتمان پیشامدرن، که بر پیش فرض نابرابری استوار است، سبب گردیده است تا نشانه‌هایی از نابرابری در آموزه های سعدی انعکاس بیابد همین مسأله، به مذاق ناقدان و روشنفکران عصر مشروطه ـ که برابری پیش فرضشان بود ـ خوش نیامده، به انتقاد و انکار سعدی و آموزه های او برخاسته اند. جالب آنکه، آنها در این انکارشان نیز چندان محقّ نبوده اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Saadi and the modern discourse of Iran

چکیده [English]

Aside from the aesthetic aspect of Saadi's works, which has caused him to be referred to as a master, Iranians for many centuries accepted this poet as their moral and wisdom teacher. This acceptance continued until the years of the constitutional revolution, until with the beginning of these era-making years, the teachings presented by Saadi were criticized by some intellectuals and orientalists such as Edward Brown, and were considered to be in conflict with modern teachings. In this article, the authors try to examine this issue once again using Foucault's discourse theory. Therefore, based on the aforementioned theory, they have first tried to find the dominant presupposition of each discourse - "inequality" in the discourse of the Saadi era and "equality" in the discourse of the constitutional era - to find out the reasons for their conflict and then to show that the formation of Saadi’s thinking in the pre-modern discourse, which is based on the premise of inequality, has caused signs of inequality to be reflected in Saadi's teachings. The critics and intellectuals of the constitutional era - whose default was equality - did not like this issue and they criticized and denied Saadi and his teachings. Interestingly, they were not right in their denial either.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse
  • pre-modern
  • modern
  • Equity
  • Inequality
  • Sadi's moral work
  • Philosophical pieces of advice
  • open-minded persons of Mashrute