بررسی سبک شناسانة حماسه های دینی در ادب پارسی

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی

چکیده

هرچند صاحب نظران تعریف دقیق و صریحی از سبک و سبک شناسی ادبی به دست نداده اند امّا با نگاهی کلّی می توان آن را به عنوان روشی خاص برای ادراک و بیان افکار به وسیلۀ الفاظ و واژه ها تعبیر کرد. در تحلیل سبکی یک متن عناصر آن مشخّص و سپس پیوند و تأثیر متقابل آنها بررسی می شود. دراین مقاله به بررسی سبک شناسانة گروهی از آثار ادبی با عنوان «حماسه های دینی» پرداخته می شود. از آنجا که هر اثر ادبی ضمن برخورداری از مشخّصات فردی، در پاره ای صفات و ویژگیها با گروه آثار هم نوع خود مشترک است، در این روش سبک شناسی این امکان وجود دارد که به گروه آثار حماسه های دینی که از لحاظ موضوع و ژانر ادبی با هم مشترکند از یک دریچه نگریسته شود. حماسة دینی یکی از اقسام حماسه است که در یک نگاه، زیر مجموعة حماسة تاریخی محسوب می‌شود و موضوع آن وصف دلاوریها و رشادتهای قهرمانان دینی و مذهبی است. تعداد این منظومه های غالباً دل انگیز و زیبا در ادب پارسی زیاد است و تاریخ سرایش قدیمی ترین آنها به قرن پنجم هجری برمی‌گردد. «علی نامه» کهن ترین منظومة حماسی شناخته شده است. «حملة حیدری» باذل و راجی و نیز«خاوران نامه» ابن حسام خوسفی از جمله مشهورترین این حماسه ها به شمارمی آیند. روش تحقیق در نگاشتۀ حاضر، اسنادی و با بهره گیری از روش تحلیل محتوا است. در این مقاله پس از ارائة توضیحاتی مختصر دربارة «سبک شناسی»، «حماسه» و «حماسه های دینی» ، به مطالعة سبکی این آثار به ویژه مشهورترین آنها همّت گمارده شده است. نظر به لزوم توجّه به سه سطح زبانی، فکری و ادبی در مطالعات سبک شناسی، در این بررسی نیز به جنبه های درونی و بیرونی منظومه های حماسی در سه بخش عمده «ویژگیهای معنایی و محتوایی»، «ویژگیهای زبانی و صوری» و«ویژگیهای ادبی و تصویری» پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Stylistic study of religious epics in Persian literature

چکیده [English]

Although experts have not given a precise and clear definition of literary style and stylistics, with a general view, it can be interpreted as a special way of understanding and expressing thoughts through words. In the stylistic analysis of a text, its elements are identified and then their connection and mutual influence is examined. In this article, the stylistic analysis of a group of literary works titled "Religious Epics" is discussed. Since each literary work, while having individual characteristics, shares some traits and characteristics with the same group of works, in this method of stylistics it is possible for the groups of religious epics, which are common in terms of subject and literary genre, to be viewed from the same lens. Religious epic is one of the types of epic that is considered as a sub-group of historical epic and its subject is the description of bravery of religious heroes. The number of these often beautiful and heartwarming verses in Persian literature is large, and the date of their oldest composition dates back to the fifth century of Hijri. "Ali Namah" is the oldest known epic poem. "Hamle-ye Heydari" by Bazel and Raji and "Khavran-Nama" by Ibn Hesam Khosfi are among the most famous of these epics. The research method in the present article is documentary and using the content analysis method. In this article, after providing brief explanations about "stylistics", "epics" and "religious epics", the study of the style of these works, especially the most famous ones, is devoted. Considering the need to pay attention to the three linguistic, intellectual, and literary levels in stylistic studies, in this review, the internal and external aspects of epic poems in three main parts: "semantic and content features", "linguistic and formal features" and "literary and visual features" have been discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • style
  • stylistics
  • epic
  • religious epic
  • Hamle-ye Heydari
  • Hamle-ye Raji
  • Khavarannameh