تأمّلی بر کارنامة شعری قطران تبریزی

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دانشگاه کردستان

چکیده

قطران تبریزی را به‎عنوان نخستین شاعری می‌شناسند که در سدۀ پنجم هجری در آذربایجان و ارّان سرودن شعر به زبان دری را آغاز کرد؛ چنان‎که او خود نیز در بیتی به این‏که سرسلسلۀ شاعران آذربایجان به شمار می‌آید، فخر نموده است. شعر او از همان قرن پنجم تاکنون، از زوایای گوناگون بررسی و در تذکره‌ها نیز همه‌جا از وی به عنوان شاعری توانا تمجید شده که شاعران پس از خود را متأثّر کرده است. شعر قطران، از یک زاویۀ دیگر هم استعداد کاویدن را دارد و آن تأثیری است که این شاعر نامی، بر جریان شعرگویی در غرب ایران بر جای نهاده است. قطران، به زبان فارسی شعر می‌سرود و چون از این زبان، به عنوان یک زبان رسمی ـ‌ که در آن روزگار با توجّه به پشتوانه‌های لازم، به اندازۀ کافی بالیده بود ـ بهره می‌جست، طبعاً باعث شد که این زبان برای شعرگویی در دربار امیران غرب ایران، به یک زبان مرسوم و جا افتاده تبدیل شود و عملاً دیگر زبان‏های بومی را به حاشیه براند. این جستار بر آن است که در حدّ خود، نگاهی نسبی بر کارنامۀ قطران بیفکند و نقش او را در به حاشیه راندن زبان‏های ایرانی برای آفرینش‌های ادبی، بررسی نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A reflection on the poetic achievement of Qatran Tabrizi

چکیده [English]

Qatran Tabrizi is known as the first poet who started poetry in Dari language in Azerbaijan and Arran in the 5th century of Hijri, as he himself has boasted in a verse that he is considered the top poet of Azerbaijan. From the fifth century until now, his poetry has been examined from various angles, and he has been praised everywhere in biographies as a powerful poet who has influenced the poets after him. Qatran's poetry has the ability to be explored from another angle, and that is the influence that this famous poet has left on the flow of poetry in the west of Iran. Qatran wrote poetry in Persian language, and since this language was used as an official language - which was sufficiently advanced in those days due to the necessary supports - he naturally caused this language to be used for poetry in the court of the rulers West of Iran, become a common and established language and practically pushed other native languages ​​to the sidelines. This essay aims to take a relative look at Qatran's career and examine his role in marginalizing Iranian languages ​​for literary creations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghatrane Tabrizi
  • Dardic Literature
  • Khorasani style
  • Literary convention
  • Persian literature
  • Azari language(s)