«اندیشة دور و دراز» پیشگام روایت پیشگویانۀ علمی در ایران

نوع مقاله : علمی - پژوهشی

نویسنده

دانشگاه سمنان

چکیده

رسالة «اندیشة دور و دراز» نگاشتة محمدعلی فروغی در سال 1306 ازجهاتی چند  روایتی است نوآیین و تامل برانگیز؛ اما به گونه ای سزاوار، شناخته و بررسی نشده است. این نوشتار کوششی است برای نشان دادن جایگاه و اهمیت این اثر در تاریخ ادب معاصر. اندیشة دور و دراز روایتی پیش گویانه است و گمان هایی را دربارة رویدادهای هنوز نیامده، برپایة دانسته های علمی می پرورد. رساله پس از پیش بینی ترقیات فن آورانة عصر جدید، بر نظریة مناقشه آفرین تکامل انواع دست می نهد و به یاری این نظریة گذشته نگر، افقی رو به آینده می گشاید و سرانجام پویة درازآهنگ زیست شناختی نوع بشر را به ترقی اخلاقی و تعالی تربیتی اش پیوند می دهد.

عنوان مقاله [English]

Andishe-ye door-o deraz as pioneer of futuristic narration scientific in Iran

چکیده [English]

Andiishe-ye door-o deraz (a high and far sighted mind ) by Mohammad Ali Foruqi (1927) is a narration advocating and contemplative from different aspects. Howevere it dosent suitably presents and studies. This article wills to point to position of this work in history of contemporary literature. This work is a futuristic narration and retells prediictiions base upon sciientific findings. Narrator in the beginning predicts technological progresses on modern age, then to point to argumenttative theory of evolution. He tries with this theory opens path up horizon to the future. And finally he relates biological evolution of the human to him moral and educational evelation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mohammad Ali Foruqi
  • Andishe ye door o deraz
  • Futuristic narration
  • Theory of evolution

مراجع

  1. آدمیت، فریدون 1385 اندیشة ترقی، چاپ سوم، تهران: خوارزمی
  2. ______ 1357 اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی، چاپ دوم، تهران: پیام
  3. آرین‌پور، یحیی 1372 از صبا تا نیما، ج2، چاپ پنجم، تهران: زوار
  4. ابن سینا 1361 فن سماع طبیعی، ترجمة محمدعلی فروغی، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر
  5. _______ 1366 فنون سماع طبیعی، ترجمة محمدعلی فروغی، چاپ دوم، تهران: نشر نو
  6. احمدی، بابک 1374 حقیقت و زیبایی،تهران: مرکز
  7. اسدآبادی، سید جمال‌الدین 1298ق[تاریخ مقدمه]، نیچریه یا مادیگری، قم: دفتر انتشارات اسلامی
  8. اعلم، جلال‌الدین [تصحیح و تحشیه] 1387 سیر حکمت در اروپا، محمدعلی فروغی، چاپ پنجم، تهران: نیلوفر
  9. افشار، ایرج 1330 [معرفی]«کتاب جانورنامه»، مجلة آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، س25، ش3، مرداد
  10. افشین وفایی، محمد1393 «معرفی و نقد کتاب زندگی و زمانة فروغی»، بخارا، شماره 101، مرداد و شهریور
  11. انتظام، نصرالله 1371 کوشش فرامرز معتمد دزفولی، تهران: نشر تاریخ ایران
  12. باربور، ایان 1362 علم و دین، ترجمة بهاء‌الدین خرمشاهی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
  13. خاطرات، به کوشش محمدرضا عباسی و بهروز طیرانی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران
  14. انصاری کاشانی، میرزا تقی‌خان 1287ق، جانورنامه، دست‌نویس محفوظ در کتاب‌خانة مجلس، به شمارة 33341-10
  15. ________ 1393 سفرنامة تفلیس به انضمام نخستین رساله در تعلیم و تربیت جدید، به
  16. باستانی پاریزی، محمدابراهیم 1383 شاهنامه آخرش خوش است، چاپ ششم، تهران: نشر علم
  17. برا، تیم م. 1390 چارلز داروین، ترجمة محمدرضا توکلی صابری، تهران: مازیار
  18. بزرگمهر، منوچهر [مترجم مجموعه مقاله] 1362 فلسفة نظری، ج2، چاپ سوم، تهران: علمی و فرهننگی
  19. بلوشر، ویپرت 1369 سفرنامة بلوشر، ترجمة کیکاوس جهانداری، چاپ دوم، تهران: خوارزمی
  20. بومر، فرانکلین لوفان 1380 جریان‌های بزرگ در تاریخ اندیشة غربی، ترجمة حسین بشیریه، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران
  21. بهار، محمدتقی 1380 دیوان، ج2، به اهتمام چهرزاد بهار، تهران: توس
  22. ________ 1375 سبک‌شناسی، ج3، چاپ هشتم، تهران: امیرکبیر
  23. بهزاد، محمود 1356 داروینیسم و تکامل، چاپ هشتم، تهران: کتاب‌های جیبی
  24. بیدل دهلوی 1341 دیوان، به کوشش خال محمد خسته و خلیل‌الله خلیلی، ج1، کابل: یوهنی مطبعه اسد
  25. بیر، جیلین 1379 رمانس، ترجمة سودابه دقیقی، تهران: مرکز
  26. پهلوان، چنگیز 1383 ریشه‌های تجدد، تهران: قطره
  27. پریستلی، جی.بی 1356 سیری در ادبیات غرب، ترجمة ابراهیم یونسی، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر
  28. تعلیم و تربیت [مجله] 1306 «جشن صدمین سال تولد مارسلن برتلو در ایران»، س1، ش31-30، مهر و آبان
  29. توکلی، حمیدرضا 1389 از اشارت‌های دریا: بوطیقای روایت در مثنوی، تهران: مروارید
  30. ________1377 «حس‌آمیزی و جانشینی حواس در مثنوی»، فصل‌نامة هنر، ش38، زمستان
  31. جعفری، مسعود 1386 سیر رمانتیسم در ایران: از مشروطه تا نیما، تهران: مرکز
  32. جهانبگلو، رامین 1380 «عقلانیت و مدرنیته در ندشته‌های محمدعلی فروغی»، ایران‌نامه، س20، ش1، زمستان
  33. حقدار، علی‌اصغر 1384 محمدعلی فروغی و ساختارهای نوین مدنی، تهران: کویر
  34. خالقی مطلق، جلال 1386 «پیش‌گفتار» بر ترجمة ایرانیات در کتاب بزم فرزانگان آثنایس، تهران: مرکز دائره‌المعارف بزرگ اسلامی
  35. خانلری، زهرا 1375 فرهنگ ادبیات جهان، تهران: خوارزمی
  36. داروین، چارلز 1318 بنیاد انواع، ترجمه[ی ناتمام] عباس شوقی، تهران: ابن سینا
  37. _______ 1357 منشا انواع، ترجمة نورالدین فرهیخته، تهران: شبگیر
  38. دیویس، مریل وین 1387 داروین و بنیادگرایی مسیحی، ترجمة شعله آذر، چاپ دوم، تهران: چشمه
  39. رعدی آذرخشی، غلام‌علی 1350 «سخنان رعدی آذرخشی»[دربارة فروغی]، راهنمای کتاب، س14، ش12-9، آذر-اسفند
  40. زرین‌کوب، عبدالحسین 1376 حکایت هم‌چنان باقی، تهران: سخن
  41. ‌_______ 1369 نقد ادبی، ج2، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر
  42. زندفرد، فریدون 1377 ایران و جامعة ملل، تهران: شیرازه
  43. سپهران، کامران 1388 تئاترکراسی در عصر مشروطه، تهران: نیلوفر
  44. سحابی، یدالله 1351 قرآن مجید تکامل و خلقت انسان، تهران: رسالت قلم
  45. سیدحسینی، رضا 1371 مکتب‌های ادبی، ج1، چاپ دهم، تهران: نگاه
  46. شفیعی کدکنی، محمدرضا 1359 ادوار شعر فارسی: از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: توس
  47. _______ 1390 با چراغ و آینه: در جست‌وجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران، تهران: سخن
  48. صدرهاشمی، محمد 1363 تاریخ و جراید و مجلات ایران، ج2، چاپ دوم، اصفهان: کمال
  49. صدیق، عیسی 1350 «سخنان عیسی صدیق»[دربارة فروغی]، راهنمای کتاب، س14، ش9-12، آذر-اسفند
  50. صفایی، ابراهیم1347 رهبران مشروطه، ج2، تهران: جاویدان
  51. طالبوف، عبدالرحیم 1356 کتاب احمد، چاپ دوم، تهران: شبگیر
  52. عاقلی، باقر 1367 ذکاءالملک فروغی و شهریور 1320، تهران: سخن و علمی
  53. عشقی (میرزاده) 1373 کلیات، به کوشش سید هادی حائری کورش، تهران: جاویدان
  54. فریدریش، ورنر و دیوید هنری ملون 1388 چشم‌انداز اربیات تطبیقی غرب، ترجمة نسرین پروینی، تهران: سخن
  55. فروغی، ابوالحسن 1305 «هم تعلیم ابتدایی هم معارف عالیه»، مجلة آینده، س1، ش 11-9
  56. فروغی، محسن 1341 «یادی از محمد قزوینی»، مجلة یغما، س15، ش4، تیر1341
  57. فروغی، محمود 1387 خاطرات، تهران: صفحه سفید
  58. فروغی، محمدعلی 1368 آیین سخنوری، چاپ دوم، تهران: زوار
  59. _______ 1387 اصول علم ثروت ملل، با مقدمة حسین عظیمی، تهران: فرزان روز
  60. _______ 1390 سیاست‌نامة ذکاء‌الملک، به اهتمام ایرج افشار و هرمز همایون‌پور، چاپ دوم، تهران: کتاب روشن
  61. _______ 1320 سیر حکمت در اروپا، ج3، تهران: چاپ‌‌‌‌‌خانه بانک ملی ایران
  62. _______ 1388 سیر حکمت در اروپا و حکمت سقراط و افلاتون، چاپ دوم، تهران: هرمس
  63. _______ 1387 مقالات فروغی، ج 1: چاپ سوم، ج2: چاپ دوم، تهران: توس
  64. _______ 1390 یادداشت‌های روزانه، به کوشش ایرج افشار، تهران: کتاب‌خانة مجلس و نشر علم
  65. ________1394 یادداشت‌های روزانه از سفر کنفرانس صلح پاریس،به کوشش محمد افشین وفایی و پژمان فیروزبخش، تهران: سخن
  66. _______ 1306 «اندیشة دور و دراز»، استانبول، آمدی مطبعه‌سی [منقول در مقالات فروغی 1387، ج1]
  67. _______ 1322 «مقام فردوسی و اهمیت شاهنامه»، هزارة فردوسی، تهران: وزارت فرهنگ
  68. _______ 1391 «همه سنگ معارف را به سینه می‌زنند...!»، نگاه نو، س22، ش96، زمستان
  69. فنائیان، تاجبخش 1386 هنر نمایش در ایران، تهران: دانشگاه تهران
  70. فورست، لیلیان و پیتر اسکرین 1380 ناتورالیسم، ترجمه حسن افشار، چاپ سوم، تهران: مرکز
  71. قائد، محمد 1380 عشقی: سیمای نجیب یک آنارشیست، چاپ دوم، تهران: طرح نو
  72. کاتینگهام، جان 1393 معنای زندگی، ترجمه امیرعباس علی‌زمانی و مریم دریانی اصل، تهران: حکمت
  73. کاظم‌خان و محمدعلی فروغی [مترجمان] 1318ق، کتاب مستطاب چرا به این جهت: در صحبت سادة طبیعی و هیئت، تهران: شرکت طبع کتب
  74. کامشاد، حسن 1384 پایه‌گذاران نثر جدید فارسی، تهران: نی
  75. کتیرایی، محمود 1347 فراماسونری در ایران، تهران: اقبال
  76. کیوپیت، دان 1376 دریای ایمان، ترجمة حسن کامشاد، تهران: طرح نو
  77. مجتهدی، کریم 1379 آشنایی ایرانیان با فلسفه‌های جدید غرب، تهران: موسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران
  78. ملک‌پور، جمشید 1363 ادبیات نمایشی در ایران، ج2، تهران: توس
  79. ملکم‌خان، ناظم‌الدوله(میرزا) 1381 رساله‌ها، گردآوری و مقدمه حجت‌الله اصیل، تهران: نی
  80. موسسة قدر ولایت 1374 تاریخ تهاجم فرهنگی غرب، ج3: محمدعلی فروغی، تهران: قدر ولایت
  81. مولانا جلال‌الدین محمد 1375 مثنوی معنوی، به تصحیح رینولد نیکلسن، تهران: توس[افست از چاپ لیدن]
  82. مولیر 1352 سه نمایش‌نامه، ترجمه و اقتباسمحمدعلی فروغی، تهران: یغما
  83. مهدی‌نیا، جعفر 1371 زندگی سیاسی محمدعلی فروغی، تهران: پانوس
  84. میرانصاری، علی و سید مهرداد ضیایی [گردآورندگان] 1381 گزیدة اسناد نمایش در ایران، ج2، تهران: سازمان اسناد ملی ایران
  85. میرصادقی، جمال 1366 ادبیات داستانی، تهران: شفا
  86. میلانی، محمد [گفت‌وگو کننده] 1393 سنت ترجمة آثار فلسفی در ایران، تهران: پایان
  87. مینوی، مجتبی 1346 پانزده گفتار، چاپ دوم، تهران: خوارزمی
  88. ______ 1351 نقد حال، تهران: خوارزمی
  89. نجفی اصفهانی، روح‌الله 1377 «مکالمات مقیم و مسافر»، رسائل مشروطیت، ج1، به کوشش غلام‌حسین زرگری‌نژاد، تهران: کویر
  90. نجم‌آبادی، محمود 1372 «میرزا ابوالحسن‌خان فروغی»، آینده، س19، فروردین-خرداد
  91. نفیسی، سعید 1390 مقالات، ج2، به کوشش کریم اصفهانیان، تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار
  92. واردی، احمد 1391 زندگی و زمانة محمدعلی فروغی، ترجمة عبدالحسین آذرنگ، تهران: نامک
  93. ولز، اچ. جی 1388ماشین زمان، عبدالحسین شریفیان، چاپ دوم، تهران:چشمه
  94. ولک، رنه1377 تاریخ نقد جدید، ترجمة سعید ارباب شیرانی، ج4: بخش اول، تهران: نیلوفر
  95. هاشمی، محمدمنصور 1390 «یک مساله دو رویکرد: بررسی مقایسه‌ای نقدهای محمدرضا نجفی اصفهانی و سید اسدالله خرقانی بر نظریة تکامل»، آینة پژوهش، س22، ش4، پیاپی130، مهر و آبان
  96. هیچینگ، فرانسیس 1367 گردن زرافه، ترجمة پوریا رضوی، تهران: شباویز
  97. یحیی، هارون 1392 فراماسونری جهانی، ترجمة سید داود میرترابی، چاپ ششم، تهران: المعی
  98. یغمایی، حبیب 1328 «به یاد فروغی»، مجلة یغما، ش8، س2، آبان
  99. _______ 1350 «سخنان حبیب یغمایی»، راهنمای کتاب، س14، ش12-9، آذر-اسفند
  100. _______ 1389 «میرزا ابوالحسن‌خان فروغی»، برین خوان یغما، ج2: داستان دوستان، به اهتمام پرویز یغمایی، تهران: مگستان
  101. _______ 1341 «هشت سال با فروغی»، یغما، س15، ش12، اسفند
  102. Branscombe, Peter 1999 W.A.Mozart: Die Zauberflote, Cambridge University Press
  103. Chailley, Jacques 1992 The Magic Flut: Esoteric Symbolism in Mozart's Masonic Opera, Inner Traditionnternational
  104. Dadvar, Elmira 2010 Historie de la Traduction: entre L'Iran et la France, Samt
  105. Hayles, N.Katherine 2000 "Literature and Sciense" in Encyclopedia of Literature and Criticism, edited by Martin Coyle and others, Routledge
  106. Jackson, Rosembary 2000 Fantasy: The Literature of Subversion, Routledge
  107. Levine, George 1991 Darwin and The Novelists, The University of Chicago Press
  108. _______ 2008 Realism, Ethics and Secularism, Cambridge University Press
  109. Prickett, Stephen 2002 Narrative, Religion and Science: Fundamentalism Versus Irony Cambridge University Press
تاریخ ادبیات
دوره 9، شماره 1
بهار و تابستان ۱۳۹۵. شماره: ۷۸/۳
اردیبهشت 1395
صفحه 51-84

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار